Propagatienieuws – week 39, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: prima HF-condities verwacht. MUF varieert van 10 MHz in de nacht tot 28 MHz overdag,
- VHF-tropo: kans op verhoogde tropocondities richting Engeland en Frankrijk,
- MS: Sextantiden nog actief tot 9 oktober,
- EME: padverliezen zijn laag en EME-tijdvensters worden langer. 144MHz-hemelruis is hoog vandaag, maar laag vanaf dinsdag.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De zomerdip met lagere maximaal bruikbare frequenties ligt nu duidelijk achter ons. Dit komt door seizoensgebonden afname van de zonnestraling en de daarmee gepaard gaande afkoeling van de ionosfeer. De ionosfeer bevat dan meer mono-atomaire, en minder twee-atomaire elementen en is daardoor gemakkelijker te ioniseren.
Vorige week steeg de MUF boven onze regio al tot boven de 30 MHz. Er was DX op alle banden, vooral 21 MHz was goed bijvoorbeeld naar Oost-Azië, maar ook openingen op 10m naar de Amerikaanse westkust. Alleen dinsdag werd het magnetisch veld van de aarde verstoord steeg de Kp-index tot 6, en is er zichtbaar noorderlicht waargenomen.
De zonneactiviteit is momenteel wat toegenomen waardoor de zonnefluxindex rond de 137-140 schommelt. Er zijn af en toe enkele zonnevlammen van de klasse C en M. Dit zal niet veel veranderen als volgende week het oude zonnevlekgebied 3098 terugkeert, dat nog steeds actief lijkt te zijn
HF-vooruitzichten
Dit weekend zal de aarde nog worden geschampt door uitbarsting van coronale massa (CME) van afgelopen vrijdag. Houd daarom rekening met een Kp-index tot 5 op zondag en maandag en de daarbij horende lichte geomagnetische storm (G1). Dit zal de propagatie tot het begin van de week merkbaar beïnvloeden.
Tegen het midden van de week zal de onrust van het aardmagnetisch veld weer gekalmeerd zijn en zullen rustige tot gematigde waarden overheersen. Dan zijn zonnefluxindexwaarden van 135 tot 140 te verwachten, volgens de Amerikaanse luchtmacht.
De MUF zal hierbij variëren tussen 10 MHz in de nacht tot 26 Mhz, mogelijk 28 MHz, overdag. Bij deze waarden zullen de bovenste banden in de ochtend snel in oostelijke richting openen. Ze blijven ’s avonds open tot na zonsondergang. Bij plaatselijke zonsondergang staat de MUF3000 boven de 21 MHz. Als we de tijden voor zonsopgang en zonsondergang vergelijken met die van de voorgaande weken, zien we dat op het noordelijk halfrond de nachtlengte snel toeneemt. In ons geval ongeveer 50 minuten binnen twee weken. De daling van de MUF na zonsondergang is dus al steiler, zodat 30 meter niet meer elke nacht open is, maar wel 40 meter. Anderzijds nemen de DX-mogelijkheden op de lagere kortegolfbanden ook toe met de toename van de nachtlengte.
VHF en hoger
De huidige weerperiode is vrij typisch voor de herfst, met een mix van fijne, vaste hogedrukruggen, onderbroken door enkele passages van lage druk met hun bijbehorende fronten en buienbanden. Dit kunnen zeer krachtige systemen zijn met kans op storm in sommige gebieden, waardoor dit een goede tijd van het jaar is om de laatste controles van antennes en bevestigingen uit te voeren voordat de winter komt.
In termen van propagatie biedt dit de komende dagen kansen. Een gunstig gelegen hogedrukgebied stuurt vochtige lucht aan vanaf de Noordzee of de golf van Biskaje. Op de kaarten van DX Info Centre leidt dat tot gematigde condities richting Engeland op zondag tot verhoogde tropocondities over Frankrijk richting Spaanse noordkust. In de nacht kan er wat mist en nevel zijn, wat meestal een boost geeft aan de tropocondities voor een deel van de dag.
De neerslagkaarten van ECMWF duiden niet op fikse buien, zodat de kans op regenscatter op de GHz-banden klein is.
Meteoorscatter
Voor meteorscatter helpt het dat de Sextantiden nog steeds actief zijn tot 9 oktober, hoewel de piek voorbij is.
Aurora
Aangezien de verwachte Kp-index de komende dagen rond de 5 ligt is er een redelijke kans op aurora, zeker voor de stations in het noorden van het land. Poollicht.be is een fraaie website waar de kans op aurora vrijwel bijna realtime wordt bijgehouden.
EME
De maan staat vandaag (zondag) op minimale declinatie en dinsdag op perigeum. Padverliezen zijn daardoor laag en EME-tijdvensters worden langer naarmate de week vordert. 144MHz-hemelruis is hoog vandaag, maar laag vanaf dinsdag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON