Propagatienieuws – week 14, 2023

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: komende week MUF later in de middag net 28 MHz, ’s nachts waarden ruim boven de 7 MHz; 
• Tropo: geen noemenswaardige tropocondities;
• Regen- en meteoorscatter: kans uiterst gering;
• Aurora: weinig mogelijkheden, wellicht later in de week;
• EME: EME-tijdvensters relatief kort, padverliezen gering, 144MHz-hemelruis toenemend tot woensdag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De zonnefluxindex (SFI) schommelde de afgelopen week tussen 127 en 137. Samen met een klein aantal actieve zonnevlekgebieden en een snelle wind van twee coronale gaten was het aardmagnetisch veld soms rustig, soms wat actiever. Als gevolg daarvan kwam de MUF overdag soms niet boven 28 MHz.

Deze tendens zal door de overgang naar het zomermaanden sterker worden. Naarmate de dagen langer worden, neemt de zonnestraling toe, verandert de samenstelling van atomen en moleculen in de ionosfeer en wordt de MUF ’s middags lager. In ruil daarvoor blijft de kritische frequentie in de nacht hoger zodat zowel de 40 meter als de 30 meter niet meer sluiten.

De zonneactiviteit zal de komende dagen eerder laag tot matig zijn, met nieuwe regio’s die worden verwacht aan de noordoostelijke zonnelimiet. Deze zullen naar verwachting het risico op zonnevlammen mogelijk verhogen.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonneflux van 135 tot 140. De Kp-index blijft voorlopig laag (circa 2) maar kan op 11 en 12 april weer wat oplopen als de aarde een gebied met hogere plasmadichtheid kruist.

De maximaal bruikbare frequenties zullen variëren tussen 13 MHz aan het eind van de dag tot net 28 MHz in de loop van de middag. De kritische frequentie voor de F-laag zal een groot deel van de dag ruim boven 7 MHz liggen, zodat regionale netten prima op 40 m kunnen worden gehouden. In de nacht zijn de banden tot 10 MHz goed bruikbaar voor DX

VHF en hoger

Tropo

Een uitgebreid gebied met hogere luchtdruk bepaalt voorlopig het weerbeeld met wind uit oostelijke tot zuidoostelijke richting. Hierdoor zijn er hooguit wat kleine gebieden met marginaal betere tropocondities.

Meteoor- en regenscatter

Het ontbreken van mogelijkheden voor regenscatter zijn slecht nieuws voor de DX’ers op de GHz-banden, maar bieden gelijktijdig mogelijkheden voor outdoor activiteiten in het paasweekend.

De meteorenkalender bevindt zich nog steeds in een rustige periode zonder grote regens. De Lyriden later deze maand vormen de eerste vermeldenswaardige regen om in de gaten te houden. Beste kans met MS zijn de willekeurige meteoren, die meestal net voor zonsopgang pieken

Aurora

Voor aurorapropagatie is de Kp-index in de komende dagen nog te laag; mogelijk loopt deze 11/12 april weer op.

Sporadische-E

Het Sporadic-E-seizoen nadert en de hogere HF-banden zoals 10 meter kunnen goede voorbeelden van Es laten zien, zelfs in de tweede helft van april. Naast FT8 zijn ook de bakens op 10 meter een goede indicatie. Steve G0KYA heeft recent een geactualiseerde lijst met HF-bakens gepubliceerd op de propagatie sectie van de RSGB website.

EME

De declinatie van de maan is negatief en dalend en bereikt volgende week woensdag haar minimum. De beschikbare EME-tijdvensters zullen relatief kort zijn, maar met lage padverliezen als we het perigeum naderen op 16 april. 144MHz-hemelruis neemt toe tot een hoogtepunt van meer dan 2.000 Kelvin volgende week woensdag, alvorens terug te vallen naar circa 250 de volgende zondag.

 

 

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.