Propagatienieuws – week 30, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: de MUF zal variëren van 14 MHz in de nacht tot misschien 23 MHz overdag;
- Tropo: slechts marginale tropocondities verwacht;
- Sporadische-E: nog steeds volop mogelijkheden;
- Meteoorscatter: de Perseïden hebben hoogtepunt tussen 12 en 13 augustus. Nu ook al mogelijkheden;
- Aurora: de kans is klein maar hou de Kp-index goed in de gaten!;
- EME: korte EME-tijdvensters aan het begin van de week, 144MHz-hemelruis is hoog komend weekend.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Het gemiddelde aantal zonnevlekken per dag is afgelopen week licht gedaald. Hierdoor waren er minder openingen boven 21 MHz. Drie factoren speelden een rol: een matige zonneflux en dus een matige ionisatie, een hoge zomerdemping en een afnemende Sporadische-E-activiteit. Nu juli praktisch achter ons ligt, zijn de vooruitzichten positief en wordt het tegen de herfst weer beter boven 21 MHz.
In de nacht was de ionisatie meestal voldoende om het bereik tussen 13 en 15 MHz grotendeels open te houden. In de nacht van woensdag op donderdag daalde de MUF op sommige plaatsen rond middernacht echter tot 10 MHz.
Op dinsdag 25 juli passeerde een uitbarsting van coronale massa (CME) de aarde. Dit veroorzaakte een kleine geomagnetische storm van de G1-klasse met een zonnewindsnelheid van meer dan 500 km/s en een Bz-component van het interplanetaire magnetische veld die naar het zuiden wees. In de vroege uren van donderdagochtend was de Kp-index weer gedaald tot 2,33, maar er was sprake van een andere CME die de index weer omhoog dreigde te duwen.
HF-vooruitzichten
De komende week zal de zonnefluxindex SFI) naar verwachting iets dalen van 165 naar 155 met een Kp-index tussen 2 en 4. De maximaal bruikbare frequentie zal variëren van 14 MHz in de nacht tot misschien 23 MHz overdag. Alle banden tot en met 15 meter zullen de komende week bruikbaar blijven. Op 12 en 10 meter zullen er Sporadische-E-openingen zijn. De terugkerende onrustige fases in het magnetisch veld van de aarde zullen aanhouden, hoewel het op de korte termijn iets rustiger zou moeten worden. Dit betekent dat radiocommunicatie over de hele wereld weer mogelijk is, vooral aan de rand van de dag, 15 en 17 meter bieden hiervoor de beste omstandigheden.
VHF, EME
Tropo
Voorlopig bepalen langtrekkende lagedrukgebieden het weerbeeld met matige tot vrij krachtige wind uit het zuidwesten. Voor tropo-propagatie zijn dit slechte omstandigheden en de kaarten op DX Info Centre tonen dan ook slechts marginale condities.
Regenscatter
Klein pluspunt voor komende week is dat de buien voldoende kansen bieden voor regenscatter op de GHz-banden.
Sporadische-E
Het Sporadische-E-seizoen biedt vaak activiteit op de 6m-band tot in de eerste week van september. Vorige week was er een enorme opening naar Japan en een kleinere opening naar Noord-Amerika, dus er is nog genoeg te zoeken. Het volgen van Es aan het einde van het seizoen is een hele uitdaging als het weer rustig is met beperkte straalstroomactiviteit. Maar wordt makkelijker als het weerpatroon onrustig is met overvloedige straalstromen, zoals we momenteel in een groot deel van Europa zien. Paden die gebieden met verhoogde straalstroomactiviteit kruisen, zijn vaak een positief teken zijn voor Sporadische-E-mogelijkheden.
De signalen op 10 meter zijn een goede indicator van de gebieden met actuele sporadische-E-reflectie. Bij een stijgende MUF zijn ook kortere skipafstanden mogelijk. Er zijn verschillende zwakke straalstroomsegmenten verspreid over Europa en het Middellandse Zeegebied. Daardoor variëren de beschikbare paden van Scandinavië naar Spanje. Op de Atlantische Oceaan zijn er twee sterke regio’s dicht bij Groot-Brittannië door een hoger laag en een trog ten zuiden daarvan, plus een straalstroom die terug naar Newfoundland gaat. Dit maakt ook de paden naar de VS de moeite waard om in de gaten te houden.
Aurora
De kans op aurora is voorlopig klein door de lage Kp-index. Het blijft een zinvol om de ontwikkelingen in de actuele Kp-index goed in de gaten te houden. Vanaf Kp-index=5 wordt het opletten op signalen uit het noorden.
Meteoorscatter
De meteorenactiviteit blijft toenemen nu we op weg zijn naar de Perseïden van augustus, die rond 12 en 13 augustus hun hoogtepunt bereiken.
EME
De maan bereikt de minimale declinatie op zondag en wordt weer positief aan het eind van volgende week zaterdag. Er zullen dus korte EME-tijdvensters zijn aan het begin van de week. Perigeum is op woensdag dus padverliezen zijn laag. 144MHz-hemelruis is hoog komend weekend en wordt laag laat op maandag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
