Propagatienieuws – week 37 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: dagelijks zonnevlammen (solar flares)van gemiddelde intensiteit;
- Tropo: noordelijke provincies kunnen mogelijk profiteren van gematigde tot verhoogde tropo condities;
- Sporadische-E: geen info deze week;
- Meteoorscatter: oktober nog steeds interessant voor liefhebbers van hardnekkige meteorenverspreiding;
- Aurora: voor aurora is de Kp-index voorlopig te laag;
- EME: EME bijzonder moeilijk tegen het einde van de week.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De afgelopen week zat vol gebeurtenissen. Op dinsdag 12 september werd het magnetische veld van de aarde rond 1237 UTC onverwacht geraakt door een CME die een G2 (matige) geomagnetische storm veroorzaakte. Er kwamen meldingen van zichtbare aurora boven Schotland, deels boven Cornwall, en in de Amerikaanse staten Missouri, Minnesota en Nebraska.
De maximale bruikbare frequentie (MUF) bleef woensdag gedurende het grootste deel van de dag onder de 18MHz. Donderdag was de Kp-index nog steeds rond de 3 of 4, maar de MUF herstelden zich tot circa 28MHz.
Op donderdag 14 september barstte een magnetische verbinding op de zon tussen de zonnevlekken AR3423 en AR3425. De explosie wierp een nieuwe CME de ruimte in. Deze kan de aarde zondagochtend schampen. De modellen zijn niet helemaal duidelijk in hun verklaringen, maar als dat zo is, kunnen er geomagnetische stormen van de G1- tot G2-klasse en poollicht ontstaan.
Sinds vrijdag is zonnevlek AR3429 behoorlijk actief geweest, met een aantal uitbarstingen in het extreme ultraviolette bereik, allemaal gericht op de aarde, wat resulteerde in terugkerende kleine tot matige radio-blackouts aan de dagkant van de wereld, het meest merkbaar op de lagere tot medium kortegolfbanden in amateur-, omroep-, zee- en luchtvaartradio.
De zonneactiviteit was zaterdagochtend ook hoog, waardoor een M3.4 flare kon worden waargenomen.
HF-vooruitzichten
Vooruitkijkend betekent dit dat we nu dagelijks zonnevlammen (solar flares)van gemiddelde intensiteit kunnen verwachten. Dit is voornamelijk te wijten aan de veranderende zonnevlekregio in het centrum van de zon, maar de terugkeer van een andere groep aan de oostelijke rand van de zon belooft ook wat flare-potentieel, aangezien deze de bron was van enkele recente grote CME’s.
Voor de komende dagen verwacht NOAA een solar flux index (SFI) van circa 140 en grotendeels rustige geomagnetische omstandigheden. De MUF zal varieren tussen 10 en 28 MHz. Dit betekent dat de 15 meter band open zal zijn tot na zonsondergang, en 12 en 10 meter zullen nu ook meer frequente en, belangrijker nog, steeds langere DX gedurende de dag toestaan vanwege de voortschrijdende herfstcondities. 20 meter is ongeveer 18 uur bruikbaar en sluit gewoonlijk rond middernacht. De 30-meterband blijft ’s nachts open. Bij zonsopgang en zonsondergang is de propagatie naar de Stille Oceaan nu bijzonder goed.
Tot slot geeft een nieuw artikel van NASA’s Lisa Upton en David Hathaway aan dat het zonnevlekkenmaximum nu wordt voorspeld voor de herfst van 2024. Ze voorspellen een maximum zonnevlekken van 135, plus of min 10, wat iets groter is dan het maximum van 116,4 van cyclus 24, maar ver onder het gemiddelde van 179 voor zonnecycli 1 tot 23.
VHF en EME
Tropo
In de komende dagen komt de wind uit het noordoosten en komen er buien in het bereik van de regenradar. De noordelijke provincies kunnen mogelijk profiteren van wat gematigde tot verhoogde tropo condities boven de Noordzee, maar zijn niet te vergelijke met die van 2 weken geleden.
Regenscatter
Voor de liefhebbers van Regenscatter zijn er komende week kansen.
Sporadische-E
Geen info deze week.
Aurora
Voor aurora is de Kp-index waarschijnlijk te laag, maar mogelijk is er zondagochtend nog wat merkbaar van de meest recente CME die mogelijk net de aarde schampt.
Meteoorscatter
De Epsilon Perseïden meteorenregen in september heeft al eerder in de maand een hoogtepunt bereikt, maar een paar meteoren die nog blijven hangen, kunnen voor echt willekeurige radioreflecties zorgen. Vorige week waren er aanwijzingen dat deze normaal gesproken rustige periode na de Perseïden van augustus en de komende Draconiden van oktober nog steeds interessant kan zijn voor liefhebbers van hardnekkige meteorenverspreiding.
EME
Tijdens deze komende equinoxweek zal de maan op de 22e en 23e haar laagste declinatie van de maand bereiken. Dit punt valt ook samen met het feit dat de maan in het sterrenbeeld boogschutter staat, zodat er veel hemelruis zal zijn. Dit zal EME bijzonder moeilijk maken tegen het einde van de week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON