Propagatienieuws – week 4, 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: komende dagen wordt overwegend rustig weer verwacht;
- Tropo: Van Ierland tot de Oostzee deels verhoogde tropo condities;
- Sporadische-E: rustige periode voor Sporadische-E propagatie;
- Meteoorscatter: Random meteoren in de vroege ochtendperiode;
- Aurora: De Kp-index voorlopig te laag;
- EME: Declinatie van de Maan positief en dalend.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Na bijna twee weken van rust barstte op zaterdag 20 januari een magnetisch filament op de zon uit en er werd voorspeld dat er een coronale massa ejectie, of CME, onze kant op zou komen Hoewel het indrukwekkende beelden opleverde van verschillende ruimtesondes, was er geen schokgolf.
bijv. https://spaceweather.com/images2024/22jan24/snap.gif ; https://spaceweather.com/images2024/22jan24/newcme_anim.gif
In onze regio bereikte de kp-index op 22 en 23 januari maar net de 4 grens.
Verder was de zonneactiviteit afgelopen week grotendeels matig met meer dan een dozijn M-klasse zonnevlammen in een vrij redelijke zonneflux. Afgelopen dinsdag steeg de zonneflux tot bijna 200 en daalde snel onder de 150. De hyperactieve zonnevlek AR3561, die alleen al in de afgelopen week de aarde bedekte met tientallen zonnevlammen, was uitgeput en een krachtige opvolger is voorlopig niet in zicht.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen wordt overwegend rustig weer verwacht met een Solar Flux index van circa 145 en een Kp-index van 3. De SFI zou tegen het einde van volgende week de 170 grens moeten doorbreken.
Er zullen hooguit kleine verstoringen zijn door een paar CME’s op 23/24 januari, maar deze zullen naar verwachting de aarde net missen. Ruimteweerwaarnemers kijken daarom vooral vooruit naar de volgende coronale gaten, die in de eerste helft van de week voor een aanzienlijke versnelling van de zonnewind zullen zorgen – en dus tot actieve geomagnetica zouden kunnen leiden.
MUF over een sprongafstand van 3000 km blijft pieken op 40 MHz in de middag, de 10 meter band is open van zonsopgang tot zonsondergang, 20 meter sluit twee tot drie uur na zonsondergang. De 30 meter band is overdag ook open voor NVIS-verbindingen en werkt vaak nog ’s nachts. 40 en 20 meter hebben ’s ochtends een kort venster naar Nieuw-Zeeland wanneer de band opengaat, totdat de zon daar ondergaat.
De huidige DX-peditie naar Clipperton Island, die al op alle kortegolfbanden in dit land te horen was, profiteert ook van deze omstandigheden. Deze omstandigheden zouden de komende weken moeten aanhouden tot de toenemende daglengte aan het begin van de lente zal leiden tot meer verzwakking en het steeds moeilijker zal worden voor propagatie over het F2-gebied op 10 en 12 meter.
VHF en EME
Tropo
Momenteel trekt een hogedrukgebied richting Tsjechië. Hierdoor tonen de kaarten op https://www.dxinfocentre.com/tropo_nwe.html dit weekend een uitgebreid gebied van Ierland tot de Oostzee met deels verhoogde tropo condities. Tegen donderdag zou een volgend hogedrukgebied opnieuw de kansen op tropo moeten verbeteren.
De hogedrukgebieden houden voorlopig de regenbuien uit de buurt. Hierdoor is er weinig kans op regenscatter.
Sporadische-E
Het lijkt er nog steeds op dat we in een rustige periode zitten voor Sporadische-E propagatie.
Aurora
Voor aurora is de Kp-index voorlopig te laag.
Meteoorscatter
Februari heeft slechts enkele kleinere meteorenregens. Meteorscatter zal het dan vooral moeten hebben van de random meteoren in de vroege ochtendperiode wanneer meteooractiviteit piekt.
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de Maan positief en dalend, om op de 30e weer negatief te worden. Padverliezen bereiken hun maximum op het hoogste punt op maandag de 29e, daarna beginnen ze weer te dalen. 144MHz hemelruis is laag gedurende de hele week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON