VarAC, de revival van MSN?

Behalve ruis zijn er op de amateurbanden ook altijd een hoop andere geluiden te horen. Bijvoorbeeld die van spraak, morse, FT8 of RTTY. Enkele jaren geleden is daar nog iets aan toegevoegd, namelijk VarAC.

Dit is een communicatiemethode die de zendamateur in staat stelt om door middel van het versturen van tekstberichten realtime te ‘chatten’ met een ander station.

Het VarAC geluid lijkt een beetje op dat van RTTY (telex). En het is heel herkenbaar als je het eenmaal een paar keer hebt gehoord.

Getypte tekst in plaats van spraak

Bij gebruik van VarAC wordt tijdens een QSO niet via spraak gecommuniceerd, maar door middel van ingetypte tekst. Deze wordt omgezet in geluiden die vervolgens via de zender worden verstuurd. Op deze manier is een real time dialoog mogelijk, net zoals vroeger op het welbekende MSN-platform.

Een van de voordelen van VarAC is dat het is voorzien van een uiterst nauwkeurig foutprotocol. Alle gegevens worden als kleine pakketjes verstuurd. En van ieder pakketje wordt eerst gecontroleerd of het foutloos is doorgekomen voordat het volgende wordt verzonden. Als de kwaliteit van de verbinding goed is gaat dat behoorlijk snel. Maar omdat gebruik wordt gemaakt van een frequentie die is gelegen binnen het phone gedeelte van de band (op de 20 meter band is dat bijvoorbeeld 14.105 MHz), is er geen recht op exclusiviteit.

Als er toevallig op dezelfde frequentie ook sprake is van gewoon spraakverkeer vertraagt dat de overdracht. Maar de leesbaarheid heeft er niet onder te lijden. Ik heb zelf althans nog geen enkele foute letter op mijn scherm zien verschijnen. In tegenstelling tot bij RTTY hebben ook ruis en matige propagatie uitsluitend een negatieve invloed op de snelheid, maar niet op de kwaliteit van de boodschappen.

Vaste oproepfrequenties

VarAC maakt op iedere band gebruik van een vastgelegde oproepfrequentie met daar rond omheen diverse zogenaamde slots waarop de eenmaal tot stand gekomen verbinding kan worden voortgezet zonder de oproepfrequentie bezet te houden voor ander verkeer.

Standaard opent VarAC op de 20 meter band. Maar ook op diverse andere banden is een standaardfrequentie vastgelegd.

Als je een CQ oproep wilt doen moet je met behulp van een ingebouwde functie eerst een leeg slot zoeken. En na het roepen van CQ heeft er een QSY naar dat slot plaats. Iemand die reageert op de oproep krijgt meteen een QSY-verzoek en gaat dan ook naar datzelfde slot waarna het QSO kan worden voortgezet.

Het hoofdscherm bevat meerdere leesvensters. Zodra je een boodschap hebt getypt en op verzenden hebt gedrukt, verplaatst die boodschap zich naar een ander venster. En vervolgens zie je alle letters die door de tegenpartij kunnen worden gelezen lezen, groen worden.

Emoji’s, vertalen en bestanden

Er zitten leuke gadgets in zoals emoji’s en geluiden om het gesprek wat te verlevendigen.

Wat ook erg nuttig kan zijn, is de mogelijkheid om een tekst door Google Translate te laten omzetten in de taal van je QSO-partner. Het is zelfs mogelijk om foto’s en bestanden te versturen. Of berichten aan mensen die op dat moment niet QRV zijn. Die worden dan op uw eigen station of op tussenstations ‘geparkeerd’ totdat gesignaleerd is dat de geadresseerde ‘online’ is, waarna ze worden afgeleverd.

Ontwikkelaar Irad Deutsch (4Z1AC)

De VarAC software is ontwikkeld door de Israëlische zendamateur Irad Deutsch (4Z1AC). Het programma is freeware en dus gratis. Om het te laten werken is wel nog wat andere software nodig, namelijk VARA modem. Deze zorgt voor de communicatie.

Van VARA modem is een gratis versie beschikbaar. Maar deze heeft beperkte functionaliteit en confronteert de gebruiker zeer regelmatig met popups die vragen of men door wil gaan met de evaluatie. (Wat mij al snel heeft doen besluiten om voor iets meer dan 60 euro de betaalde versie aan te schaffen)

Ook moet er een connectie zijn tussen een pc en de RIG. Als u al beschikt over een werkende Wsjt-x configuratie inclusief CAT commando‘s zullen VARA en VarAC na installatie vrij eenvoudig aan de gang te krijgen zijn omdat de instellingen vrijwel hetzelfde zijn. Mij kostte het althans niet meer dan een kwartier.

Geschikt voor lage zendvermogens

VarAC is net als bijvoorbeeld FT8 een zeer geschikte modus om met laag zendvermogen of zelfs QRP te werken. Ik heb al prima QSO’s gemaakt met amateurs in de Verenigde Staten. En ik heb zelfs contact gemaakt met Nieuw Zeeland met een vermogen van minder dan 20 Watt. Desgewenst kan tijdens het QSO de propagatie worden gemonitord en in een grafiek weergegeven.

VarAC is natuurlijk ook een fantastisch programma voor zendamateurs die vanwege een slecht gehoor moeite hebben of hebben gekregen met het maken van gewone QSO’s en derhalve zijn aangewezen op CW en/of digitale modi zoals FT8.

Niets ten nadele van FT8 want dat is best leuk om op zeldzame DX gebieden te jagen. En het is ook heel bruikbaar als je eens geen zin hebt om te gaan zitten kletsen. Of wanneer je niet in de gelegenheid bent om een hoog zendvermogen te gebruiken. Maar persoonlijk vind ik VarAC veel leuker dan FT8 want dat bestaat immers voornamelijk uit het uitwisselen van signaalrapporten. Het biedt gewoon veel extra mogelijkheden.

Voor wie meer wil weten is online genoeg informatie te vinden. Onder andere op het Facebook VarAC gebruikersforum.

Meertalige verie

Omdat Irad heel graag een meertalige versie wilde introduceren (VarAC was op het moment dat ik dit schreef alleen in het Engels en Hebreeuws beschikbaar) heeft hij een poosje geleden een oproep gedaan aan buitenlandse zendamateurs om te helpen met het creëren van een user interface in hun eigen taal.

Omdat het mij wel zinvol leek om een actieve bijdrage te leveren aan de community heb ik mij hiervoor opgegeven, waarna ik het verzoek kreeg om de vertaling naar het Nederlands op me te nemen. Hiertoe werd mij een bewerkbaar Engelstalig windows ini bestand ter beschikking gesteld dat moest worden vertaald.

Nu vraagt u zich wellicht af: ‘Waarom is dat niet gedaan met Google Translate of zoiets’? Welnu, Irad zegt dat hij dat wel heeft geprobeerd. Maar omdat het hier gaat om specifiek jargon werd hem al gauw duidelijk dat dit niet tot een fraai en bruikbaar resultaat zou leiden. Vandaar dat deze opdracht diende te worden uitgevoerd door lieden met enig inzicht in de materie. Daar komt nog bij dat een flink deel van de vertaalde tekst in bepaalde vastgestelde kaders (zoals popupvensters) moest passen.

Ik beheers geen Hebreeuws dus weet ik niet hoe het daar mee zit maar zoals u weet is Nederlands een minder bondige taal dan Engels. Dus dat bracht soms wel wat gepuzzel met zich mee. Al met al is het een flinke klus geweest om de meer dan 1.000 tekstregels van de gebruikersinterface te vertalen en het programma tientallen keren opnieuw te moeten starten om het visuele resultaat van het werk te bekijken.

Op dit moment (eind februari 2024) is mijn vertaling klaar, ingestuurd en geïmplementeerd in de nieuwste VarAC versie. Ook een Duitstalige en een Chinese interface zijn toegevoegd. Aan andere talen wordt nog gewerkt. En zodra deze klaar zijn komen die er ook bij. Het programma wordt regelmatig van nieuwe functionaliteit voorzien waardoor het steeds leuker wordt.

VarAC biedt meerwaarde

Het zou me niet verwonderen als VarAC in de nabije toekomst steeds meer gebruikers zal gaan krijgen omdat het mijns inziens vanwege de echte dialogen een flinke meerwaarde biedt ten opzichte van andere digitale modi.

Ga naar de volgende internetpagina’s voor de software:

• VarAC: https://www.varac-hamradio.com/download
• VARA: https://Rosmodem.wordpress.com

Facebook heeft een VarAC forum. En verder zijn er op internet diverse handleidingen te vinden.

Chris Dekker PE0CD
pe0cd@veron.nl
29 februari 2024

 

---

Waarom VarAC?

Ik heb navraag gedaan bij Irad Deutsch, de programmeur van VarAC en geïnformeerd naar zijn beweegredenen om dit programma te ontwikkelen. Irad stuurde me een uitgebreid antwoord en meldde dat VarAC oorspronkelijk was bedoeld als speeltje voor een groep zendamateurs die liefhebber waren van digitale modi maar wel wat meer uitdaging zochten dan de beperkte functionaliteit van bijvoorbeeld FT8.

Volgens zijn zeggen was hij al tientallen jaren geleden actief op HAM gebied waarbij hij vooral werd aangetrokken door de digitale modi, toen nog vooral RTTY. Hij maakte onder andere ook gebruik van een PACTOR modem (tamelijk kostbare hardware die bedoeld is voor data overdracht naar een ander PACTOR modem via radiogolven). Op een gegeven moment heeft hij vanwege carrière en gezin de hobby een poos gelaten voor wat hij is om er na zijn terugkeer jaren later achter te komen dat RTTY bijna niet meer werd gebruikt en er voornamelijk geautomatiseerde QSO’s werden gemaakt met FT8, FT4 et cetera.

FT8 bestaat uit niet veel meer dan het uitwisselen van signaalrapporten. En bij andere modi zoals PSK, Olivia ontbrak de foutcontrole en het gegarandeerde afleveringsprotocol waardoor deze minder geschikt zijn voor chatten. Omdat hij toch graag wilde chatten heeft hij toen op basis van het inmiddels al bestaande VARA modem protocol een eenvoudig appje gemaakt en dat samen met een stuk of tien vrienden als chatprogramma gebruikt.

Die tien vrienden werden er al gauw honderd, duizend, tienduizend en meer. Inmiddels zijn er meer dan 50.000 gebruikers geregistreerd. Het VarAC van nu is geëvolueerd tot een volwaardig chatprogramma.