Propagatienieuws – week 20 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: De zon is momenteel wat rustiger;
- Tropo: Zondag en maandag wat verhoogde tropocondities;
- Sporadische-E: Het Sporadische-E seizoen blijft zich ontwikkelen;
- Meteoorscatter: Deze week geen grote bui verwacht;
- Auora: Ontwikkelingen in de Kp-index in de gaten houden;
- EME: Volle maan op de 23e zou…..
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Velen zullen zich afgelopen weekend herinneren met het noorderlicht en de bijzondere propagatie.
Berichten over stroomstoringen in Nieuw-Zeeland hielden echter geen verband met ruimteweer en de gevolgen daarvan, maar met groot onderhoud aan sommige elektriciteitscentrales en capaciteitsknelpunten als gevolg van een enorme koudegolf – de winter staat daar voor de deur. Ook testuitzendingen van de HAARP-faciliteit in Gakona, Alaska, waren niet de oorzaak, hoewel dat wel in complottheorieën is genoemd. https://ei7gl.blogspot.com/2024/05/haarp-director-says-timing-of-may-2024.html
De gebeurtenissen van afgelopen weekend waren iets heel bijzonders. In Midden-Europa bedroeg de gemeten afwijking van de magnetische veldsterkte in noordelijke richting meer dan 1000 nantoTesla, 10 keer meer dan nodig is om van een magnetische storm te spreken. De snelheid van de zonnewind nam toe tot drie keer de normale waarde. In Centraal-Europa was de groene aurora borealis te zien, die hier echt zeldzaam is.
HF Propagatie vooruitzichten
Zonnevlammen kunnen HF-propagatie op korte termijn verstoren doordat hun röntgenstraling diep in de D-regio doordringt en ervoor zorgt dat signalen worden geabsorbeerd. Daaropvolgende coronale massa-ejecties kunnen op langere termijn de F2-laag aantasten met verminderde maximaal bruikbare frequenties, ruisbanden en aurora condities. Het aardmagnetisch veld bleef de hele week onrustig tot stormachtig. De komst van verschillende coronale massa-ejecties droeg hier ook aan bij. Een CME-inslag op vrijdag veroorzaakte kortstondig een geomagnetische storm van klasse G2.
Het actieve zonnevlekgebied 3664 verdween dinsdag rond de westelijke rand van de zon en vuurde nog de sterkste zonnevlam van deze zonnecyclus nummer 25 af met een X8,7. De zonneactiviteit bleef daarna hoog dankzij nieuw ontstane regio’s.
De nieuwe zonnevlek AR3685 produceerde een X3 uitbarsting op woensdag en een M7 op vrijdag. Geen van deze uitbarstingen was direct op de aarde gericht, omdat de zonnevlek zich in de buurt van de zuidoostelijke rand van de zon bevond. Volgende week zullen de uitbarstingen van AR3685 echter op onze planeet gericht zijn.
De zon is momenteel wat rustiger. Voor de komende dagen verwacht de USAF dat de zonnefluxindex net boven de 200 blijft. Het aardmagnetisch veld zal langzaam rustiger worden, maar tussendoor kunnen we nog meer onrustige tot licht stormachtige fases verwachten met een Kp-index die in de komende dagen nog tot 4 kan oplopen
De banden 15 meter, 12 en 10 meter zullen alleen op uurbasis geopend zijn. In de nacht kunnen de banden tot 20 meter worden gebruikt, in sommige gevallen zelfs 17 meter. Sporadische E-openingen zijn nu regelmatig te vinden op 10 en 6 meter.
Tip DF5JL voor kortegolfluisteraars: LRA 36 Radio Nacional Arcangel San Gabriel in Antarctica zal vanaf volgende week vier keer per week uitzenden op 15476 kHz USB volgens het volgende schema: Dinsdag 13.00 -15.00 UTC, donderdag 18.00-20.00 UTC, vrijdag 12.00-15.00 UTC en zaterdag 18.00-21.00 UTC.
VHF en EME
Tropo
Een niet al te sterk lagedrukgebied boven Duitsland stuurt lucht over de Noordzee naar onze omgeving. De atmosfeer is wat instabiel maar mogelijk ontstaan er zondag en maandag wat verhoogde tropocondities langs de Britse kust richting Scholtand. Ook komende week worden er weer buien verwacht, en dus zijn er mogelijkheden voor regenscatter.
Sporadische-E
Het Sporadische-E seizoen blijft zich ontwikkelen en er komen ook meer meldingen van openingen op de FM-band van 88 tot 108 MHz. De meeste meldingen lijken vooralsnog single hop Sporadic-E te zijn. Op 14 mei 2024 registreerde Larry VO1FOG een opening van de Azoren tot Newfoundland. [Meer op https://ei7gl.blogspot.com/2024/05/fm-radio-stations-in-azores-heard-in.html]
En met zulk onbestendig weer zijn er veel straalstromen die kunnen dienen als brongebieden voor turbulentie, die zich kunnen voortplanten naar de E-regio waar ze Sporadische-E kunnen genereren.
Tip EI7GL: Op 14 mei 2024 geeft Roger Harrison, VK2ZRH, een zeer gedetailleerde presentatie getiteld ‘Long-haul Ionospheric Propagation on 50 MHz’ aan de Madison DX Club. In de video gaat Roger vrij diep in op Sporadische-E-propagatie, Trans-Equatoriale Propagatie (TEP) en de complexiteit van beide. De lezing van circa 70 minuten is te vinden op de website van EI7GL https://ei7gl.blogspot.com/2024/05/video-long-haul-ionospheric-propagation.html
Aurora
Voor aurora blijft het zaak om de ontwikkelingen in de Kp-index in de gaten te houden. De website poollicht.be is hiervoor een goed hulpmiddel.
Meteoorscatter
We zitten momenteel aan het einde van de Eta Aquarïden meteorenregen. Een paar meteoren van deze bui zullen blijven verschijnen, maar er wordt deze week geen grote bui verwacht. Zie ook eerder in dit bericht.
EME
De laagste maan declinatie treedt aanstaande vrijdag op. Met de volle maan op de 23e zou een heldere hemel mooie foto’s op kunnen leveren met de maan tussen de ontluikende natuur.
Voor EME zal het padverlies nog steeds relatief hoog zijn, hoewel de maan terug begint te bewegen naar zijn dichtste punt bij de aarde, of perigeum. De 144MHz hemelruis begint de week laag, maar stijgt naar hoog op zaterdag de 25e.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON