Propagatienieuws – week 23 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Komende dagen wordt een daling van de zonnefluxindex van 185 naar 170;
- Tropo: Tropocondities zijn niet noemenswaardig;
- Sporadische-E: Europese Sporadic-E propagatie kan erg sterk zijn;
- Meteoorscatter: Juni kleine meteoorgebeurtenissen;
- Auora: Kans op aurora!;
- EME: Maan declinatie is op zijn maximum dit weekeinde.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Het gemiddelde aantal zonnevlekken in mei 2024 was 172, het hoogste in 22 jaar. Ook juni heeft tot nog toe veel zonnevlekken. Afgelopen week was het rustig, tot vrijdagochtend. Toen was er een coronale massa-ejectie. die zorgde voor een opening in de magnetosfeer van de aarde en de Kp-index bereikte een sterkte van 6, wat overeenkomt met matige G2 storm volgens de NOAA-classificatie. De storm beïnvloedde vrijdagmiddag merkbaar de propagatie over de polen Afgezien van de vrijdag was de afgelopen week rustig. De Kp-index was meestal 3 of lager, terwijl de zonnefluxindex de hele week constant 175 en hoger was. Als gevolg daarvan waren de kortegolfcondities vrij goed, met maximaal bruikbare frequenties die regelmatig de 21 MHz bereikten over een afstand van 3000 km, en vaak 24 MHz.
Sporadische E-regio propagatie werd herhaaldelijk waargenomen op de 10 m band: Stations uit heel Europa verschenen, soms vrij stabiel, op de 28 en 50 MHz banden.
HF Propagatie vooruitzichten
Voor de komende dagen wordt een daling van de zonnefluxindex verwacht van 185 naar 170. We hebben nu de typische zomercondities in de ionosfeer. Terwijl in de winter de MUF in een achtbaan zit en er 30 MHz of meer kan liggen tussen de laagste waarde ’s nachts en de hoogste ’s middags, schommelt deze waarde boven Midden-Europa momenteel slechts tussen ongeveer 16 en 26 MHz. 20 meter blijft dus de klok rond open, terwijl 17 en 15 meter de meest stabiele bruikbaarheid bieden aan de bovenkant.
De momenteel licht toegenomen zonnewinden zouden tijdens het weekend moeten aanhouden, vooral omdat een langgerekt coronaal gat op de zon dan naar de aarde gericht zal zijn. De zonnevlekkengroep die vorige maand de zware storm heeft veroorzaakt, heeft zo zaterdag 01:49 UTC een M9.7 vlam geproduceerd. Dit resulteerde in een grote uitbarsting van plasma. Omdat de uitbarsting plaatsvond aan de zuidwestelijke rand, zou deze voornamelijk naar het westen gericht moeten zijn en weg van de aarde. De eruptie is echter wijdverspreid. Op zaterdagochtend is een “sneeuwstorm” aan de gang met energetische deeltjes de LASCO-detectoren aan boord van het SOHO-ruimteschip bombarderen. De stralingsstormdrempel (S3) is om 08:00 UTC (8 juni) overschreden. De rand van de plasmawolk komt ook richting aarde. Dit betekent maandag opnieuw een matige geomagnetische storm met een Kp-index van 6.
VHF en EME
Tropo
In de komende dagen ligt Nederland op afstand van echte hoge of lagedrukgebieden. De wind komt uit het noorden over e Noordzee. Tropocondities zijn niet noemenswaardig; er is wel wat neerslag te verwachten met kansen op regenscatter. Het ziet er echter naar uit dat dit bewegende buien of regenbanden zijn, wat betekent dat je behoorlijk behendig moet zijn met de rotor om het scattergebied te volgen.
Sporadische-E
Er waren verschillende Sporadische-E openingen die ook een paar keer de 2m band bereikten. Afgelopen zondag 2 juni was er een drie uur durende opening op 6 en 4 meter. Sporadische E valt het eerst op in de 10m-band en verplaats zich dan via de VHF-banden van 6m, 4m en uiteindelijk 2m naarmate de Sporadic-E-propagatie sterker wordt. Over het algemeen is de noordelijke straalstroom vrij dominant en bevat een duidelijke hoogtetrog die Zweden zal passeren. Dit zal ook een goede regio zijn om wat Es te verwachten. Dit suggereert dat ofwel short skip op HF en paden naar Scandinavië en de Baltische staten. De zuidelijke tak van de straalstroom van de Azoren naar Zuid-Spanje ziet er ook redelijk actief uit met een scherpe trog over Spanje en de stroming die zich uitstrekt over de westelijke Middellandse Zee naar Noord-Italië. Het Atlantische deel van het patroon ziet er ook gunstig uit voor paden naar de Caraïben zoals al blijkt uit de 10m clusters en kan beschikbaar zijn voor 6m als de Kp index niet opnieuw stijgt.
Multi-hop paden naar het Verre Oosten of Amerika vereisen een goede antenne zoals een beam, maar single-hop Europese Sporadic-E propagatie kan erg sterk zijn en elke antenne zal het werk doen.
Aurora
Een plasmawolk van een CME komt ook richting aarde. Dit betekent maandag opnieuw een matige geomagnetische storm met een Kp-index van 6. En dus kans op aurora. hoera!
Meteoorscatter
Het begin van juni staat bekend om kleine meteoorgebeurtenissen en zou de moeite waard moeten zijn voor diegenen die de meteorscatter gebruiken
EME
Maan declinatie is op zijn maximum dit weekend voor de DUBUS 10 en 24GHz EME contest, maar EME-pad verlies neemt toe. 144 MHz hemelruis is de hele week laag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON