Propagatienieuws – week 30 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: De zonneactiviteit zal de komende dagen nauwelijks veranderen;
- Tropo: goed nieuws voor VHF en hoger….;
- Sporadische-E: toevoer van meteoren kan de vooruitzichten verbeteren;
- Meteoorscatter: de moeite waard om meteorscatter op de VHF-banden te proberen.;
- Auora: Geen info deze week.;
- EME: De declinatie van de maan is positief en stijgend….
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De afgelopen week is afscheid genomen van vier nieuwe zonnevlekkengroepen op de zichtbare zonneschijf. Ten minste één daarvan is geclassificeerd als “groeiend”. AR3762 in het zuidwestelijke kwadrant blijft het grootste en meest complexe gebied. De week begon met een magnetische stormwaarschuwing. Een op de aarde gerichte halo CME op zondagmiddag zou naar verwachting de aarde begin woensdag bereiken. Er werd een zwakke tot matige G1/G2 magnetische storm voorspeld. De voorspelde coronale massa ejectie (CME) arriveerde eerder dan verwacht op dinsdagavond rond 2010 UTC. Het magnetische veld had koppelde niet met de magnetosfeer van de aarde, waardoor de gevreesde magnetische storm uitbleef.
In plaats daarvan veroorzaakte een zonnevlam op dinsdag een stroom van snelle protonen. Als gevolg daarvan nam de demping boven de poolkappen aanzienlijk toe, maar nam deze in de daaropvolgende 48 uur ook weer snel af. Geheel onverwacht raakte een CME de aarde rond 1330 UTC op donderdag. Dit leidde tot een plotselinge toename van de snelheid van de zonnewind, die gepaard ging met een even plotselinge daling van de Bz-waarde. Het resultaat was een magnetische storm met k = 6 op vrijdagochtend tussen 0330 en 0400 UTC. Gedurende deze periode daalde de MUF onder 9 MHz voor een sprongafstand van 3000 km bij de ionosonde in Dourbes (B). Het bereikte pas rond 17:00 weer waarden boven de 21 MHz. De vroege zaterdagochtend bracht ons twee M-klasse zonnevlammen, waarvan de sterkste een M4.2 was (27/0237 UT – AR3766).
HF Propagatie vooruitzichten
De zonneactiviteit zal de komende dagen nauwelijks veranderen, dus ruimteweerwaarnemers verwachten een zonneflux van ongeveer 170 voor de komende week. 15 en 17 meter beloven momenteel de beste DX-omstandigheden. Op de 15 meter band is het momenteel echter moeilijk om signalen uit het noorden te krijgen, omdat de MUF overdag nog steeds wat lager is dan de afgelopen weken. Dit is ook merkbaar aan de vrij trage opening van de 15 m-band ’s ochtends, die soms tot 09 UTC kan duren. Daarna blijft de band echter vaak open tot middernacht UTC. De 17 m-band gaat overdag gestaag open en de 20 m-band kan nog steeds de klok rond worden gebruikt. Op 12 meter en 10 meter blijft langeafstandspropagatie eerder zeldzaam.
Kortegolfpropagatie via de sporadische E-laag is nog steeds aanwezig, maar de activiteit is wat afgenomen. Dit zou het einde van het zomerseizoen van dit jaar moeten betekenen. Tot ver in augustus kunnen er nog steeds sporadic E openingen zijn, maar niet elke dag zoals in de afgelopen weken.
Intermitterende verstoringen kunnen steeds opnieuw optreden: Er zijn verschillende actieve regio’s op de zon, bijna altijd is er minstens één in een positie waar een massa-ejectie (CME) naar de aarde zou worden gestuurd. Zwakke magnetische stormen zijn daarom altijd mogelijk. Volgens het huidige ENLIL-model (fysisch gebaseerd voorspellingsmodel van de heliosfeer) moeten we de volgende CME eind 29 of begin 30 juli verwachten – en mogelijk ook een andere magnetische storm. Aan de achterzijde van de zon zijn in de afgelopen dagen enkele forse uitbarstingen geweest waaronder op 26 juli een gebeurtenis die op een X14 wordt geschat. Indien dit gebied actief blijft en richting aarde draait dan zal de kans op stortingen toenemen.
VHF en EME
Tropo
Het hogedrukgebied dat zich dit weekend ontwikkelt, betekent weer eens goed nieuws voor VHF en hoger. Op de kaarten van https://www.dxinfocentre.com/tropo_nwe.html is te zien dat boven de Noordzee en de stroom van Zwitserland tot Ierland verhoogde tropocondities. In de loop van maandag schuift het wat naar het oosten maar gaat ook verbrokkelen. Het wordt dus een kwestie van de banden goed in de gaten houden welke richtingen het beste gaan. Door dit hogedrukgebied wordt ook regen op afstand gehouden, zodat regenscatter voor even kan worden vergeten.
Sporadische-E
De extra toevoer van meteoren kan de vooruitzichten voor Sporadische -E, die de laatste tijd misschien wat minder enthousiast leken, verbeteren. Meteoorpuin van meteorenregens of willekeurige meteoren leveren de brandstof voor Sporadic-E. Deze geïoniseerde sporen in het E-gebied boven 100 km kunnen worden beïnvloed door golfbewegingen veroorzaakt door straalstromen veel lager op ongeveer 10 km.
Een straalstroom over het zuiden van het Verenigd Koninkrijk en het nabije continent heeft een scherpe boventrog in de stroming ingebed en zal in de loop van de zaterdag over de Britse eilanden trekken. Deze bevat snel veranderende contourwaarden evenals een lint van versterkte vorticiteit op de trog-as. Allemaal goede redenen voor atmosferische zwaartekrachtgolven om aanwezig te zijn als dit zich allemaal ontvouwt. Het zuidelijke deel van deze trog heeft zich afgescheiden en nadert Portugal langzamer. Dit zijn sterkere hints zijn om te kijken vanuit het oosten, naar de Baltische Zee, rond naar het zuiden voor Iberia.
Als we verder weg kijken, is de straalstroomverdeling zodanig dat er veel opties bestaan voor multi-hap paden naar meer exotische gebieden.
Aurora
Deze week geen info.
Meteoorscatter
De Delta Aquariden meteorenregen is actief van 12 juli tot 23 augustus. Zonder noemenswaardige piek wordt verwacht dat hij zijn maximum van 25 per uur zal bereiken op of rond 30 juli. In die periode is er een aanvulling op de random meteoren moeten dus het is de moeite waard om meteorscatter op de VHF-banden te proberen. Bij heldere hemel en duisternis, is het in de komende weken ook de moeite waard om met het blote oog of fotografisch naar de meteoren te kijken.
EME
De declinatie van de maan is positief en stijgend en bereikt het maximum op donderdag 1 augustus, dus de maanvensters zijn lang met hoge maanpieken. We passeerden perigeum op de 24e dus padverliezen nemen toe. 144MHz hemelruis is laag tot matig gedurende de hele week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON