Propagatienieuws - week 34 2024

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De afgelopen week werd gekenmerkt door grotendeels rustige geomagnetische activiteit en een hoge zonneflux van circa 240. De propagatieomstandigheden zijn nog steeds zomers, dat wil zeggen dat de MUF onder de waarden van de wintermaanden ligt. Maar de trend richting najaarscondities is al merkbaar en zal over een paar weken de propagatie flink verbeteren.

Op vrijdag om 08.55 UTC bereikte was de kritische frequentie voor de F2 laag 10,8 MHz, wat overeenkomt met MUF van 33,6 MHz.

Volgens het NOAA Space Weather Prediction Center bereikte zonnecyclus 25 op 8 augustus waarschijnlijk het hoogste zonnevlekkenaantal ooit, namelijk 299. Dit aantal kan nog toenemen, maar we zijn misschien dicht bij het zonnemaximum. Er wordt momenteel veel aandacht besteed aan actieve regio AR3800 op de zon. Zoals Spaceweather.com meldt, is deze zonnevlek niet bijzonder groot of opvallend, maar: De zonnevlek bevindt zich op 27 graden zuiderbreedte. Zonnevlekken op zo’n hoge breedtegraad komen normaal gesproken voor aan het begin van een 11-jarige zonnecyclus. Daarna nemen ze af in de richting van de zonne-evenaar. Het verschijnen van AR3800 zou daarom een indicatie kunnen zijn dat cyclus 25 zich nog in een vroege fase bevindt. Als dit het geval is, zou de sterke zonneactiviteit pas aan het begin staan en tot 2026/27 kunnen duren.

HF Propagatie vooruitzichten

Zaterdag waren er 8 actieve regio’s op de zon waarvan 5 met toenemende omvang. Voor de komende dagen wordt een toename van de zonneflux tot meer dan 260 voorspeld. Aangezien er momenteel geen coronale massa-ejecties op de aarde gericht zijn en de invloed van de coronale gaten CH60/61 naar schatting vrij gering is, wordt verwacht dat het magnetisme van de aarde voorlopig grotendeels rustig zal blijven. Hierdoor blijft de Kp-index voorlopig laag. Dit zal echter waarschijnlijk veranderen aan het begin van de week wanneer de CME van een kleinere zonnevlam van vrijdag de aarde bereikt op maandagavond. De waarschijnlijkheid voor M-klasse zonnevlammen is momenteel 70 procent, voor X-klasse is dat 15 procent. De MUF voor 3000 km sprongafstand daalt ’s nachts tot ongeveer 15 MHz, maar stijgt snel tot meer dan 24 MHz bij zonsopgang. 15m blijft de beste DX-band maar ook 12 en 10 m gaan nu vaker open, en soms is de 10 m-band in bijna alle richtingen open – naar VK5, UA9, ZD7, ZS, W4 enz.

VHF en EME

Tropo

In de loop van zondag ontstaat er een gebeid met hoger luchtdruk en houdt neerslag op afstand. Wie regenscatter wil proberen heeft zaterdag de beste kansen (gehad). Doordat er toch wat wind staat schieten we er met tropo echter niet veel mee op. Mogelijk zijn boven water nog wel wat kleinere gebieden met redelijke tot verhoogde tropo die kunnen worden benut.

Sporadische-E

Het laatste deel van het sporadische-E-seizoen speelt zich deze week af en brengt ons naar het einde van de maand. Deze fase wordt meestal gekenmerkt door QSO’s van zeer beperkte duur op de 10m band, of misschien tot 6m, en voornamelijk boven de zuidelijke helft van Europa.
Dit is meestal in het voordeel van stations in het zuiden, maar ondanks de vorige opmerkingen zijn er in sommige jaren geïsoleerde Sporadische-E voorvallen geweest in het eerste deel van september. Maar ze zijn zeker niet betrouwbaar.

Aurora

Voor de komende paar dagen wordt een lage Kp-index verwacht en daarmee een lage kans op aurora. Mogelijk dat midden van de week de Kp-Index wat gaat oplopen, maar het is nog onduidelijk of dat voldoende zal zijn.

Meteoorscatter

De brede piek van de augustus Perseïden loopt ten einde, zodat meteorscatter het weer vooral moet hebben van de random meteoren.

EME

De declinatie van de maan is positief maar nog steeds stijgend en bereikt het maximum op woensdag, dus lange zichtvensters voor de Maan en hoge pieken blijven bestaan. We zijn nu voorbij perigeum, dus padverliezen nemen weer toe. 144MHz hemelruis is laag, maar neemt toe tot een matige 500 Kelvin op woensdag voordat het weer daalt naar laag aan het einde van de week.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Propagatienieuws – week 34 2024