Propagatienieuws – week 37 2024

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: Maandagochtend kan de geomagnetische activiteit oplopen tot stormniveau;
• Tropo: Met uitlopers naar de Oostzee verhoogde tot sterke tropocondities ;
• Sporadische-E: Beperkt zich in deze tijd meestal tot de kortegolfbanden;
• Meteoorscatter: Komende week random activiteit;
• Auora: Af en toe aurora mogelijk.;
• EME: Declinatie van de maan negatief, maar deze neemt toe.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Het aardmagnetisch veld heeft zich de afgelopen dagen van zijn actieve kant laten zien, met twee G2-stormintervallen (Kp-Index 6) op vrijdag de 13e, met aurorapropagatie naar Centraal-Europa. Afgelopen week zette de trend naar betere herfst condities door ondanks deze verstoringen. Hier liggen twee belangrijke effecten aan ten grondslag. Door de kortere dagen neemt de demping in de D-regio af, waardoor de maximale bruikbare frequentie (MUF) overdag toeneemt. Tevens verandert de chemie van de ionosfeer in de F-regio, die in de donkere helft van het jaar een andere samenstelling heeft dan in de zomer – en daardoor gemakkelijker te ioniseren is. Als gevolg daarvan is er een hogere elektronendichtheid en dus hogere frequenties, die nog steeds vanuit de F-regio naar de aarde worden teruggebogen.
De afgelopen dagen heeft de MUF boven Midden-Europa weer dagelijks meer dan 30 MHz bereikt en de 10 m-band is vaak kort na zonsopgang opengegaan met propagatie tot in Australië, Nieuw-Zeeland en de eilanden in de Stille Oceaan. Bovendien is aanstaande zondag het begin van de herfst. De tijd rond de equinoxen biedt een goede gelegenheid om signalen langs de dag-nachtgrens halverwege de wereld te zenden (greyline propagatie). Een ander gevolg van de kortere dagen is dat de klassieke 80 en 160 meter nachtbanden weer beter bruikbaar worden.
Deze seizoen trend is niet tegengehouden door het feit dat de Solar Flux Index (SFI) daalde van net bijna 250 naar circa 185. Een bijzonder actief gebied van de afgelopen dagen is net voorbij de zuidwestelijke rand van de zon getrokken. Aan de oostelijke rand heeft zich echter een nieuw gebied gemeld met een X1.3 zonnevlam.

HF Propagatie vooruitzichten 

Voor de komende week wordt een solar flux index verwacht tussen 175 en 185.  Zaterdag 14 en maandagochtend kan de geomagnetische activiteit oplopen tot stormniveau.   Ook zullen zijn radio black-outs te verwachten als gevolg van verdere CME’s en zonnewind van de twee coronale gaten CH68 en CH69.
In de rustige perioden van de komende week zouden alle bovenste banden open moeten zijn, 20 meter is nog de klok rond open, maar dit zal waarschijnlijk snel ophouden als de nachten langer worden.

VHF en EME

Tropo

In de komende dagen schuift een hogedrukgebied langzaam van Noord-Frankrijk naar de Noordzee. Op de kaarten van dxinfocentre is goed zichtbaar dat een uitgebreid gebied van Ierland met uitlopers naar de Oostzee ontstaat met verhoogde tot sterke tropocondities. Het goede nieuws is dat dit waarschijnlijk een groot deel van de week zal aanhouden zodat ook de activity contesten op VHF en UHF daarvan kunnen profiteren.

Sporadische-E

Sporadische-E beperkt zich in deze tijd meestal tot de kortegolfbanden (info KW36).

Aurora

Door de activiteit op de zon loopt de Kp-index af en toe op waardoor aurora mogelijk is. Zo was er op donderdag 12 september weer 2 langdurige openingen. Maandagochtend zal de aarde waarschijnlijk net nog worden geraakt door een passerende CME en kan de Kp-index oplopen tot 5. Houd de amateurbanden tussen 10 m en 2 m moeten in de gaten voor ‘waterig’ klinkende signalen en vergeet niet dat het niet donker hoeft te zijn voor aurora.

Meteoorscatter

Meteorscatter moet het in de komende week hebben van de random activiteit. Echter, met de Epsilon Perseïden stroom van september die nog actief is tot de 21e, met een piek op de 9e, kunnen de omstandigheden iets verbeterd zijn.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan negatief, maar deze neemt toe en wordt weer positief op woensdag de 18e. De zichtbaarheid van de Maan zal blijven toenemen terwijl de padverliezen afnemen naarmate we het perigeum naderen op woensdag de 18e. 144 MHz hemelruis is matig voor de hele volgende week.

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl