KiwiSDR als nieuwe hulp bij lokaliseren “Intruders”

Sinds kort is er op het internet een netwerk actief dat toegang geeft tot talrijke KiwiSDR ontvangers. En deze KiwiSDR’s zijn verspreid over grote delen van de wereld. Zo vind je ze gemakkelijk via het adres https://sdr.hu/.

Het is niet mijn bedoeling nu uitgebreid in te gaan op de details van de KiwiSDR of dit netwerk. Maar wel op een toepassing die kan helpen bij het lokaliseren van intruders in onze amateurbanden.

De welbekende manier om de bron van een radiosignaal te lokaliseren is het doen van een kruispeiling. Hiervoor gebruiken we op verschillende plekken opgestelde richtantennes. En een andere manier is het gebruik maken van de verschillen in aankomsttijd van een radiosignaal op verschillende locaties. Dit wordt wel de TDoA-methode genoemd. Hierbij staat TDoA voor “Time Difference of Arrival”. Voorwaarde is natuurlijk wel dat de tijdregistratie op de ontvangstposities volkomen gelijkloopt. De te gebruiken KiwiSDR ontvangers zijn dan ook uitgerust met een GPS-module voor de exacte tijdmeting.

Radiobronnen lokaliseren

Sinds enkele weken is het KiwiSDR netwerk uitgerust met een applicatie om de positie van een radiobron te lokaliseren. Wil je dat eens uitproberen? Dan ga je naar voornoemde website. En klik daar een willekeurig SDR-station aan. Vervolgens zoek je daar een te ontvangen signaal. Rechts in beeld verschijnt een bedieningspaneel voor de ontvanger. In dat paneel klik je eerst op “IQ”. En vervolgens kies je in het venster extensions “TDoA”. Dan verschijnt links in beeld het invoervenster voor de TDoA-berekening.

Door op de kaart bovenaan op een SDR-station (rood ballonnetje) te klikken, verschijnt dat station in het invoervenster. Zo zie je ook meteen of het gewenste SDR-station in ontvangst staat. Dat herhaal je tot je tenminste drie in werking zijnde stations hebt gekozen. Je besluit dan met “submit”. En de applicatie gaat aan de slag met de berekeningen. Dit kan best een minuut of zo duren. Maar dan heb je ook wat. Een positie gemarkeerd op de kaart met daaromheen een ellipsvormige aanduiding van de onzekerheid.

Spreiding van ontvangststations

Het is natuurlijk wel belangrijk dat je de te kiezen ontvangststations zoveel mogelijk spreidt rondom de te lokaliseren signaalbron. Daarvoor heb je vaak al een vermoeden. Zo niet dan blijkt uit de eerste berekening wel dat je er een beetje naast zit met je eerste keuze. Dan is de onzekerheids-ellips erg langgerekt en omvangrijk. En in dat geval doe je het gewoon even over. Maar dan met een betere keuze van de te gebruiken KiwiSDR stations. Het werkt eigenlijk allemaal erg intuïtief. Proefondervindelijk blijkt het allemaal prima te werken tot een afstand tussen radiobron en ontvanger van circa 2500 km.

Voorbeelden van peilingen met de KiwiSDR

Tot slot een tweetal voorbeelden. Het eerste betrof een signaal van een Over-The-Horizon-radar in de 15 meter band. In die band hoor je regelmatig een OTHR op Cyprus met een pulsherhalingsfrequentie (prf) van 50 Hz. Echter, dit keer was de prf 25 Hz. Maar vermoedelijk toch wel vanaf Cyprus. Voor de TDoA-berekening koos ik SDR-ontvangers in Qatar, Oekraïne en Frankrijk. Het resultaat na iets meer dan een minuut kreeg op de kaart. Dat was inderdaad Cyprus!

Het tweede voorbeeld heeft te maken met een station dat vrijwel de klok rond een RTTY-signaal op 14116 kHz neerzet. Dit station zit daar met korte onderbrekingen al maandenlang. En uit andere bronnen is bekend dat het een Russisch militair station is. Toch maar een even checken. En inderdaad, de TDoA-methode geeft aan dat het station nabij Moskou gevestigd is.

Conclusie

Het moge duidelijk zijn dat we hiermee een belangrijk nieuw hulpmiddel hebben bij het lokaliseren van intruders in onze amateurbanden. Met name de banden met expliciet amateurgebruik. En daar gaan we dan ook flink gebruik van maken!

Ruud Ivens/PG1R, VERON Coördinator IARU-MS