Proficiat aan alle geslaagden voor de jaarlijkse BIPT-morseproef

Onder een stralende zon boden zich op zaterdag 6 april 2024 niet minder dan 13 radioamateurs aan in de clublokalen van UBA-DST om er hun morsevaardigheid te laten testen. Onder de deelnemers 11 Nederlanders. Dit jaar mocht UBA-DST zich verheugen op een 100% slaagpercentage!

Vijf kandidaten slaagden voor 5 WPM en de overige acht slaagden voor 12 WPM. Proficiat aan alle geslaagden!

Voor alle leeftijden

De leeftijd van de kandidaten varieerde tussen 39 en 77 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 58 jaar.

Sedert 2022 worden de door het BIPT uitgereikte getuigschriften van slagen ook erkend in Nederland. Het BIPT heeft namelijk in haar besluit de mogelijkheid voorzien om ook buitenlandse kandidaten te laten deelnemen aan deze proeven. Een mogelijkheid waar onze noorderburen dankbaar gebruik van maken, daar er sinds 2003 in Nederland geen wettelijk kader meer bestaat die dit soort proeven mogelijk maakt.

Sedert 2016 organiseert UBA-DST jaarlijks de BIPT-morseproef, met uitzondering van de COVID jaren 2020 & 2021. Tijdens deze periode hebben niet minder dan 86 radioamateurs hun kans gewaagd waarvan er 71 een certificaat ‘geslaagd’ mochten ontvangen.

De proef wordt georganiseerd volgens de voorschriften van het BIPT zoals beschreven in Bijlage 2 van het ‘Besluit van de Raad van het BIPT van 19 januari 2021 betreffende het vastleggen van de regels en voorwaarden van toepassing van de proeven en examens voor radioamateurs’. De bedoeling van deze proef is om de radioamateurs te motiveren om de kennis en het gebruik van morsecode (CW) in ere te houden.

Een rijke geschiedenis

Morsecode als universeel communicatiemiddel, heeft een rijke geschiedenis en wordt nog steeds erg gewaardeerd door radioamateurs. Uitvinding van de telegrafie in combinatie met de ontwikkeling van internationale standaards voor de codering, betekenden een revolutie in het versturen van informatie over lange afstanden. Er kon relatief veel informatie worden verstuurd, van continent naar continent, en dit met een hoge snelheid.

Deze techniek, waarbij gebruik wordt gemaakt van de twee standen aan of uit, wordt algemeen beschouwd als basis voor de latere digitale communicatie en het internet, met de twee mogelijkheden 1 en 0. Wij radioamateurs zijn momenteel zowat de enige radio-operatoren die deze ‘basismode van radiocommunicatie’ alsnog beoefenen.

Morsecode was lange tijd zeer belangrijk

Wereldwijd hebben de maritieme kuststations, de scheepvaart en ook de luchtvaart rond het jaar 2000 telegrafie officieel buiten gebruik gesteld voor radioverbindingen en vervangen door andere communicatiemiddelen. Dit is gebeurd naar aanleiding van de wijziging van voorschriften van de internationale maritieme organisatie SOLAS. De aanwezigheid van morse-apparatuur is hierdoor niet langer vereist.

Een financieel voordeel dat hierdoor is ontstaan voor de scheepvaart en de luchtvaart is, dat men geen marconist meer aan boord hoeft te hebben. Wat voorheen verplicht was. Tegenwoordig is er minder behoefte aan morse door satellietcommunicatie en internet. Morsecode was lange tijd zeer belangrijk voor postkantoren, spoorwegen, defensie, maritieme kuststations en de luchtvaart. België, Nederland en ook talrijke andere landen hebben morsecode reeds opgenomen in hun nationaal immaterieel erfgoedlijst. Na de ramp met de Titanic in 1912 kreeg morsecode een flinke uitbreiding en er werden nieuwe officiële protocollen opgesteld voor communicatie. Morsecode, ooit van levensbelang, blijft nu voortleven als een waardevol cultureel erfgoed.

Internationaal Verdrag voor de veiligheid van mensenlevens op zee

Het Internationaal Verdrag voor de veiligheid van mensenlevens op zee (SOLAS) is het belangrijkste internationale verdrag voor maritieme veiligheid. Het kwam tot stand in 1914 na de ramp met de Titanic in 1912. Sinds 1954 valt SOLAS onder de Internationale Maritieme Organisatie (IMO). Dit verdrag stelt eisen aan zeegaande schepen op het gebied van constructie, uitrusting en bemanning, afhankelijk van het vaargebied. De uitrusting omvat onder andere radioapparatuur, reddingssloepen, -vlotten en brandbestrijdingsmiddelen.

In 1889 was tijdens de Internationale Maritieme Conferentie van Washington al een poging gedaan te komen tot een geheel van internationale veiligheidseisen voor de scheepvaart. Door tegengestelde belangen was men toen echter niet verder dan het vaststellen van bepalingen ter voorkoming van aanvaring op zee.

Na de ramp met de Titanic in 1912 werd in 1914 de eerste SOLAS-conventie aangenomen, ondertekend door veertien landen. Hierin werd onder andere bepaald dat er een patrouille voor ijsbergen opgezet moest worden, de International Ice Patrol. Verder werden eisen gesteld aan het minimumaantal sloepen en een ononderbroken radiowacht op een vaste noodfrequentie. In 1929 werd het verdrag aangepast en werden eisen gesteld aan de waterdichte integriteit, structurele brandbescherming en brandwerende schotten, ditmaal ondertekend door veertig landen. SOLAS is bijgevolg essentieel om de veiligheid van mensen op zee te waarborgen.

De morseproef bestaat uit een luisterproef en een zendproef

Bij aanmelding worden de nodige identiteitscontroles uitgevoerd om zeker te zijn dat wel degelijk de juiste persoon zich aanmeldt en niet een ‘vervanger’. Op dat ogenblik krijgen de kandidaten ook hun zitplaatsnummer toegewezen.

1. Luisterproef

Drie ’tafelblokken’ met telkens vier luisterposities waar, in groepen van maximaal 12 kandidaten, via ter plaatse aanwezige hoofdtelefoons met individuele volumeregeling de luisterproef kan afgelegd worden door het noteren van de geseinde karakters/woorden.

2. Zendproef

Eén tafel met zowel een gewone seinsleutel als een Vibroplex paddle met elektronische keyer, waar de seinproef individueel wordt afgenomen.

Meeluisteren kan via de hoofdtelefoon of de luidspreker.

Verder is er ook nog de zogezegde technische tafel. Hier bevindt zich het nodige technische materiaal zoals de laptop alsook de LF-versterker.

Verloop van de morseproef

Iedere deelnemer wordt voorgesteld om deel te nemen aan de beide luisterproeven, namelijk de 5/12 WPM en de 12/18 WPM proef. Even verduidelijken: het eerste cijfer staat voor het werkelijk aantal geseinde woorden per minuut en het tweede cijfer staat voor de snelheid waaraan de karakters geseind worden. Iedere luisterproef wordt voorafgegaan door een één minuut durende ‘gewenningsoefening’ om te wennen aan de toonhoogte en aan de seinsnelheid. Ook is dit de gelegenheid om het volume van de hoofdtelefoons individueel bij te stellen.

De vooraf samengestelde proeven (gekend door het BIPT) hebben een duurtijd van telkens 3 minuten en bestaan uit woorden van vijf karakters die samengesteld zijn uit een mix van letters, cijfers, prosigns, Q-codes en leestekens.

Na de luisterproeven verlaten de deelnemers het examenlokaal waar, na verbetering van de examenbladen, de geslaagden in één of beide luisterproeven individueel worden uitgenodigd om de seinproef af te leggen. Voor deze proef heeft de kandidaat de keuze om gebruik te maken van de aanwezige seinsleutels of van zijn persoonlijke seinsleutel en om mee te luisteren op hoofdtelefoon of luidspreker.

De proef zelf bestaat uit het seinen van de tekst van een fictief QSO dat hen op papier wordt aangeboden. Ook vooraleer deze proef begint krijgt de kandidaat de nodige tijd om te wennen aan het te gebruiken materiaal.

De verbetering van de examenbladen en de beoordeling van de zendproef gebeurt door minstens twee, vooraf door het BIPT aanvaardde, radioamateurs.

Zie ook dit ON4DST Examenreglement.

De geslaagden van deze morseproef

Dit jaar mocht UBA-DST zich verheugen op een 100 % slaagpercentage!

Vijf kandidaten slaagden voor 5 WPM en de overige acht slaagden voor 12 WPM. Proficiat aan alle geslaagden!

De gelukkigen zijn: ON8AC – ON4CU – PE3K – PH2X – PA9RA – PA3KL – PE1HBE – PA7RW – PE1BLU – PA1LEO – PD5N – PA1SJP – PD7FCC.

Hoe morse aanleren

De vele hulpmiddelen die er momenteel via laptop beschikbaar zijn, stellen ons in staat om volledig zelfstandig en op je EIGEN tempo MORSE aan te leren.

Enkele van deze ’tools’ zijn:

• het online beschikbare ‘LCWO’ (Learn CW Online) van Fabian Kurz / DJ5CW
• het wat oudere offline tool van Sigurd Stenersen / LB3KB, ‘Just learn Morse code’

De beide tools bieden de mogelijkheid om de zeer succesvolle methode van KOCH, gecombineerd met FARNSWORTH aanpasbare spatiesnelheid, te gebruiken .

Wens je aan deze morseproef deel te nemen? Gelieve je dan aan te melden via een e-mail aan on6kl@uba.be met vermelding van volgende gegevens: Naam, voornaam, roepletters, volledig adres, geboortedatum en -plaats, een kopie van je bedieningscertificaat en een kopie van je identiteitskaart (recto/verso). De achtste editie van de morseproef is gepland voor zaterdag 05 april 2025.

Met dank aan UBA-DST voor de informatie over deze morseproef.

Lees ook:

1. Morsecode als communicatiemiddel – Immaterieel Erfgoed.
2. Morse Code Translator | Morse Code World.
3. Morse – Wikipedia.
4. De Kunst van de Morsecode, of: Niet alleen voor zeelui door PA7ZEE.
5. Morse code as a means of communication – Immaterieel Erfgoed.
6. Morsecodevertaler – Online morsedecoder.
7. Morsecode | Tradities, gebruiken, praktijken, kennis en vaardigheden.
8. Getty Images.
9. Internationaal Verdrag voor de veiligheid van mensenlevens op zee.
10. Understanding the Basics of SOLAS: A Comprehensive Guide.
11. SOLAS brandbeveiliging – GMS Instruments.
12. Veelgestelde vragen over het SOLAS-verdrag – METTLER TOLEDO.
13. International Convention for the Safety of Life at Sea (SOLAS), 1974 – IMO.
14. SOLAS op de Nederlandse wikipedia.

Met dank aan Ronny Plovie ON6CQ