Propagatienieuws - week 15, 2024

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen week was weinig spectaculair met overwegend rustige tot levendige geomagnetisme (Kp 2-3) en een weer wat oplopende zonnefluxindex. Vermeldenswaardig is wel een zonnevlam met een magnitude van M5,35 op donderdagmiddag (1706 UTC). De bron van de explosie bevond zich nog steeds achter de noordoostelijke rand van de zon. Daar waren al tekenen van: Een actief gebied zou het deel van de zon binnendringen dat in het weekend voor ons zichtbaar is. En dus aardgericht worden.

Het oude actieve gebied 3615 aan de zuidoostelijke rand van de zon zou ook weer zichtbaar en actief kunnen worden. Het veroorzaakte een paar weken geleden verschillende M-fakkels en een X-klasse uitbarsting.

We hebben te maken met de terugkeer van opvolgende regio’s in twee grote zonnevlekkengroepen boven de oostelijke zonnehorizon. Tegelijkertijd nemen we geen significante uitstroom van actieve regio’s waar boven de westelijke zonnehorizon. Een toename van de zonneflux in de orde van grootte van 160 eenheden is dus mogelijk in de komende dagen.

HF Propagatie vooruitzichten

Er zijn momenteel slechts vijf zonnevlekgebieden met eenvoudige magnetische configuraties op de zichtbare zonneschijf. De snelheid van de zonnewind is normaal. De geomagnetische omstandigheden zijn nog steeds overwegend rustig.

Het risico op zonnevlammen zal de komende dagen licht toenemen (M 35%, X 01%, Proton 01%), Zondag en maandag passeren twee massa-ejecties en zal het aardmagnetische veld wat actiever worden met een Kp van4 tot 5. Beide CME’s zijn het resultaat van uitbarstingen van filamenten (respectievelijk 11 april /0540 UTC en 12 april /0020 UTC). Snelle zonnewind van een coronaal gat kan zich hiermee vermengen. Volgens het Amerikaanse weerbureau NOAA is er in het weekend kans op kleine geomagnetische stormen. De activiteit zal tegen dinsdag weer afnemen, dus we kunnen daarna een meestal rustig niveau verwachten, afhankelijk van de intensiteit van de zonnewind. De propagatieomstandigheden zullen onveranderd blijven. De MUF varieert van circa 14 MHZ in de nacht tot 30 MHz rond het middaguur. De meest stabiele DX-signalen zijn op de 20, 17 en 15 meter banden. Luide signalen uit Zuid-Amerika zijn ’s ochtends te horen op 7, 10 en 14 MHz. 12 en 10 meter zijn zwakker wat betreft intercontinentale DX door de seizoensgebonden lagere MUF3000.

VHF en EME

Tropo

Een hogedrukgebied boven de Alpen zorgt voor wat gebieden met verhoogde tot sterke tropo langs het kanaal en in de golf van Biskaje. It is echter maar van korte duur. Maandag en dinsdag is een lagedrukgebied in onze regio weer dominant met alleen kansen voor regenscatter.

Enkele weken geleden is aandacht besteed aan bliksemscatter op 1296 MHz. Op de blogspot van EI7GL is ook een post te vinden van bliksemscatter op 144 MHz over 277 km tussen Griekenland en Turkije. Op te letten als de Kp-index boven de vijf komt.

Sporadische-E

Het Es-seizoen zal naar verwachting snel beginnen. Je kunt het meestal zien aan luide short-skipopeningen op 10 meter in Europa. De 6 meter band is ook een goede indicator, bij voorkeur in de ochtend en late namiddag. Zuid-Europese stations genieten al van frequente TEP-openingen (TEP = Trans-Equatorial Propagation; zie [1]). De 40 MHz-band kan ook worden waargenomen. Deze werd in Spanje vrijgegeven voor een periode van achttien maanden in de frequentieband 40.650 tot 40.750 MHz. Meer informatie over 40 MHz is te vinden op [2].

[1] _https://k9la.us/Trans-Equatorial_Propagation.pdf <https://k9la.us/Trans-Equatorial_Propagation.pdf>_

Er zijn onlangs veel opmerkelijke Trans-Equatorial Propagation (TEP)-openingen geweest op de 144 MHz-band van Namibië naar (zuid) Europa. Het probleem met avondtype TEP is dat de signalen vaak erg vervormd zijn op 144 MHz en modi zoals FT8 vaak niet werken. Om dit probleem aan te pakken, zijn er geslaagde testen uitgevoerd met de mode Q65. Er is gekozen voor de frequentie 144,190 MHz om deze TEP-tests uit te voeren. Dit is NIET de officiële Q65-frequentie.

Het probleem is nu dat naarmate het nieuws van de TEP contacten zich verspreidde, Europese stations elkaar beginnen te werken op 144.190 MHz met Q65. Het probleem hierbij is dat ze de zwakke TEP-signalen uit Afrika blokkeren.

De organisatoren van de TEP-tests hebben de frequentie verplaatst naar 144,192 MHz om interferentie van EU naar EU contacten te voorkomen, maar de centrale boodschap is dat het gebied rond 144,190 MHz vrij moet blijven voor alleen TEP-contacten van Europa naar Afrika. In volgorde zendt Afrika altijd als eerste uit, Europa altijd als tweede.

Aurora

Geen info deze week.

Meteoorscatter

Meteorscatter is de moeite waard aangezien we de piek van de Lyridenregen op 21 en 22 april aan het einde van volgend weekend naderen. Door de rustigere zonneomstandigheden is het poollicht lager op de lijst komen te staan, maar het is nog steeds een goede oefening om op te letten als de Kp-index boven de vijf komt.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan maximaal dit weekend, eindigend op de 14e, dus er zullen lange maanvensters zijn. We zijn voorbij het perigeum, dus de padverliezen nemen weer toe. 144MHz hemelruis is matig dit weekend en dan laag voor de rest van de week.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Propagatienieuws – week 15, 2024