Propagatienieuws – week 22 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Alle banden tot 15 meter geopend
- Tropo: Sterke tropo boven de Noordzee;
- Sporadische-E: Openingen komen nu vaker voor op 10 en 6 meter
- Meteoorscatter: Meteoren bieden mogelijkheden voor meteorscatter;
- Auora: Deze week geen info over Aurora;
- EME: Komende week zullen de maanvensters langer worden.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Het zonnevlekkengebied dat 10 mei de goed zichtbare aurora heeft veroorzaakt heeft de rotatie om de zon achter zich en is nog steeds actief. Zo was er vrijdagavond 2203 UTC een krachtige zonnevlam van magnitude X1,1, de derde X-vlam deze week en nu de 48e van de huidige zonnecyclus 25. De aanduiding is wel gewijzigd van AR3664 naar 3697 en deze groep shuift in de komende dagen naar een positie van waaruit CME’s de aarde makkelijk kunnen raken. Op woensdag was er ook een langdurige X1.4 zonnevlam in hetzelfde zonnevlekgebied. Aanvankelijk gingen ruimteweerwaarnemers ervan uit dat de coronale massa-ejectie (CME) voornamelijk oostwaarts en weg van de aarde gericht was. Deze voorspelling werd echter bijgesteld. Modelberekeningen toonden aan dat de CME dicht genoeg bij de aarde zou passeren en een matige geomagnetische storm van klasse G2 zou genereren.
HF Propagatie vooruitzichten
Over het geheel genomen lijkt het er echter op dat het aardmagnetisch veld, afgezien van geomagnetisch verstoorde perioden, slechts matig onrustig is. De zonneflux steeg de afgelopen week van 156 naar 179 eenheden.
Deze zonneflux zal in de komende dagen nog wat oplopen tot 200. Op zaterdag 1 juni kan de Kp index nog oplopen tot bijna 6 en matige geomagnetische storm veroorzaken met verminderde propagatie.
In de dagen daarna zullen alle banden tot 15 meter geopend zijn, af en toe ook 12 meter. De 17 en 15m banden lijken de beste DX te leveren, met paden naar het oosten in de ochtend en naar het westen in de late namiddag en vroege avond.
VHF en EME
Tropo
Na lange tijd verschijnt weer een hogedrukgebied ten westen van Ierland en daardoor krijgen de kaarten op dxinfocentre weer wat kleur met dit weekend verhoogde tot sterke tropo boven de Noordzee. Ook het gebied tussen Ierland en Spanje biedt goede tropo. De kans op buien, en daarmee op regenscatter nemen af.
Sporadische-E
Sporadische E openingen komen nu vaker voor op 10 en 6 meter. De afsnijfrequentie foF2 ligt overdag tussen 6 en 8 MHz, zodat er geen dode zone is op 60 meter, en vaak ook niet op 40 meter – waardoor beide banden geschikt zijn voor QSO’s binnen Nederland. Er zijn nog maar drie weken te gaan tot de zomerzonnewende op donderdag 20 juni om 2051 UTC. De zon staat dan op haar hoogtepunt op de Kreeftskeerkring. Hierdoor vinden we nu de hoogste MUF voor een afstand van 3000 km in de avond. Het is daarom de moeite waard om ’s avonds laat de 17 en 15 meter banden en de 20 meter banden te observeren. Hoewel de zon hier al onder is, is er nog steeds voldoende ionisatie in de F-regio om lange hops te ondersteunen op sommige DX-paden, met als gevolg dat 20 meter ’s nachts volledig open blijft.
Aurora
Deze week geen info over Aurora
Meteoorscatter
Deze meteoren bieden mogelijkheden voor meteorscatter en leveren brandstof voor Sporadische-E-propagatie, die volgens raketmetingen bestaat uit langlevende meteoorionen. Sporadische-E-propagatie wordt vaak geassocieerd met de positie van straalstromen in de bovenste troposfeer vanwege de turbulentie die deze snelstromende luchtstromen genereren. Er zijn een aantal zeer duidelijke shear-lijnen aan de binnenrand van deze straalstroom en dit genereert mogelijk extra vorticiteit (draaiing) in de atmosfeer en turbulentie. In feite bevat het hele gebied van dit hogere laag veel gebieden met verhoogde werveligheid. In combinatie met de extra meteoren in deze eerste week van juni zien de vooruitzichten er goed uit voor de komende dagen. Natuurlijk kan zonneactiviteit er een puinhoop van maken, dus houd de Kp-index in de gaten.
De uitgebreide multi-hop paden hebben eerder dit seizoen al opties gegeven naar het Verre Oosten en zullen later ook beschikbaar zijn voor de States en het Caribisch gebied. Zuidelijke routes naar het Caribisch gebied kunnen een nuttige ring van straalstroomactiviteit vinden rond het bovenste laag nabij de Azoren, terwijl noordelijke routes naar de oostelijke staten dankbaar zullen zijn voor de 100kt plus straalstroomkern ten zuiden van Groenland.
EME
De declinatie van de maan werd weer positief op zaterdag 1 juni, dus de komende week zullen de maanvensters langer worden. EME padverlies daalt, het bereiken van een minimum op perigeum vandaag, zondag 2 juni. 144MHz hemelruis is laag, behalve op donderdag wanneer de zon en de maan dicht bij elkaar aan de hemel staan
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON