Propagatienieuws – week 29 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: gematigde zonneactiviteit verwacht met een zonnefluxindex die wat zal afnemen ;
- Tropo: tijdelijk een kans zijn op redelijke tropo boven water;
- Sporadische-E: voor SSB en CW zijn hogere signaalniveaus nodig;
- Meteoorscatter: het beste vlak voor zonsopgang;
- Auora: aurora voor de noordelijke provincies;
- EME: we beginnen de week met korte Maanvensters.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen vrijdag bereikte de zonnefluxindex met 276 een nieuw record in de huidige zonnecyclus nummer 25. Dit viel samen met een groot aantal actieve zonnevlekkengebieden (maar liefst 19). De meest actieve groep deze week was AR 3738. Op woensdag stak hij de westelijke rand van de zon over en vertrok naar de achterkant van de zon. Twee andere regio’s ontwikkelen zich opvallend en we verwachten in het weekend nog een groot actief gebied aan de oostelijke rand van de zon. Dit betekent dat fluxwaarden van ruim boven de 200 eenheden ook voor de komende dagen waarschijnlijk zijn.
Ondanks twee X-klasse zonnevlammen bleef de kortegolfpropagatie opmerkelijk ongestoord. De vlammen veroorzaakten af en toe een radio black-out, maar in tegenstelling tot wat we vreesden, bleven we grotendeels gespaard van magnetische interferentie. Ware het niet dat de zomer overdag een hoge demping had. 14 en 18 MHz waren immers de klok rond open. Zoals verwacht toonde 28 MHz niet alleen veel sporadische E-openingen, maar verraste het ons ook met korte DX-openingen, zelfs in de late avond.
HF Propagatie vooruitzichten
De grensfrequentie boven Midden-Europa ligt momenteel bijna altijd boven 7 MHz. Dit betekent dat er geen dode zones ontstaan en dat nationaal radioverkeer via NVIS zelfs over zeer korte afstanden mogelijk is. 21 MHz gaat al vroeg open en dat blijft voor FT8 soms tot diep in de nacht. Op 24 en 28 MHz zijn er altijd korte maar nauwelijks voorspelbare openingen. Op 28 en 50 MHz is Sporadische E nog steeds elke dag aanwezig, hoewel niet zo sterk als in de voorgaande week. Voor de lagere banden vormt de zomer met zijn korte nachten natuurlijk een grote uitdaging, met hoge demping en veel lokale onweersbuien, die ’s middags al merkbaar zijn met luide kletterende geluiden.
De komende dagen wordt gematigde zonneactiviteit verwacht met een zonnefluxindex die wat zal afnemen naar 185. Uitbarstingen op de zon zijn ook mogelijk over de hele zichtbare zonneschijf door het grote aantal zonnevlekken.
De verdere ontwikkeling van de geomagnetische activiteit is enigszins onduidelijk en afhankelijk van het pad van een relatief trage coronale massa ejectie van 16 juli. Modellen van de NOAA van zaterdagochtend tonen een Kp-index die tussen zaterdag 15 uur UTC en zondag 06 uur UTC tussen 4 en 5 kan uitkomen. De maximaal bruikbare frequentie (MUF)zal variëren tussen 18 en 25 MHz.
VHF en EME
Tropo
Het zomerweer op zaterdag is maar van korte duur doordat met name lagedrukgebieden de aanvoer van lucht bepalen. Met warme lucht zal er tijdelijk een kans zijn op redelijke tropo boven water. Overigens, voor iedereen die een VHF-installatie meeneemt op vakantie naar de Middellandse Zee kun je typische zomer semi-permanente, zeer sterke maritieme tropo ducts verwachten over elk zeepad naar naburige eilanden of landen. De verwachting bevat ook nu weer regen met mogelijk onweer, dus er zijn kansen voor regenscatter.
Sporadische-E
Sporadic-E heeft het vrij goed gedaan voor digitale modusactiviteit, vooral voor trans-Atlantische paden, maar voor SSB en CW zijn hogere signaalniveaus nodig zijn.
De belangrijkste hoogtetrog die het westen van Groot-Brittannië en Biskaje nadert is veelbelovend met een sterke straalstroom van 100kt die aan de westkant naar het zuiden graaft. Dit zal de trog naar het zuiden uitbreiden en veel turbulentie veroorzaken met snel dalende en stijgende contouren. Dit alles wijst erop dat we moeten kijken naar paden naar het zuiden, naar Iberië en het westelijke Middellandse Zeegebied. Daarnaast is er ook nog een hogere rug boven Frankrijk en een kleine trog boven de Adriatische Zee om paden naar Italië en het centrale Middellandse Zeegebied aan de mix toe te voegen.
De sterke straalstroom boven de Atlantische Oceaan ligt in een zeer goede uitlijning voor paden over de vijver naar de Verenigde Staten, dus vergeet niet af en toe naar het westen te kijken.
Aurora
Mogelijk is de Kp-index in de nacht van zaterdag op zondag hoog genoeg voor aurora voor de noordelijke provincies.
Meteoorscatter
Meteorscatter gaat voorlopig het beste vlak voor zonsopgang met random meteoren, aangezien er deze week geen grote buien zijn.
EME
De maan staat op minimale declinatie op vrijdag de 19e dus we beginnen de week met korte Maanvensters en dalende pad verliezen naarmate we het perigeum naderen op de 24e. Perigeum is het punt waarop de maan het dichtst bij de aarde staat. 144MHz hemelruis begint zeer hoog maar daalt naar gemiddeld volgende week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON
VERON