Propagatienieuws - week 34, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Doordat de magnetische stormen afgelopen week zijn afgenomen, heeft de ionosfeer zich kunnen herstellen. Vanaf het midden van de week overschreed de hoogst bruikbare frequentie de grens van 20 MHz, hetgeen weer leidde tot een tijdelijke opening van de 15-meterband voor bijvoorbeeld Azië of zelfs het gebied rond de Stille Oceaan.

Vanaf donderdag zijn op het zuidelijk halfrond van de zon twee gebieden actief geworden. Alleen al in de laatste 48 uur waren er in totaal vijf zonnevlammen van de M-categorie.

De zonneflux is gestegen naar 120. Een van de actieve regio’s zal dit weekend voorbij de zuidwestelijke rand van de zon draaien. Echter, twee nieuwe regio’s ontwikkelen zich juist aan de andere kant van de zon. En deze zullen tegen het midden van de week zichtbaar zijn. Dit geeft ons een beetje hoop dat de zonneactiviteit weer toeneemt, met positieve gevolgen voor ons radioweer.

HF vooruitzichten

Op iets langere termijn verwacht de US Air Force Meteorological Service piekwaarden voor de zonneflux van 130 eenheden op 11 september en op 8 oktober. Voor de komende dagen zijn waarden tussen 110 en 120 te verwachten. De Kp-index zal 2 of 3 zijn. Zondagavond en maandag vormt hierop een uitzondering. Als gevolg van een coronaal gat neemt de snelheid van de zonnewind toe en zal de Kp index tijdelijk op 4 uitkomen met mogelijk een kleine of matige radio-blackout.

De synoptische kaart van de zon toont een groot zwart gat in het zuidelijk halfrond dat de komende dagen ons radioweer zou kunnen beïnvloeden. Hoe dichter bij de zuidpool van de zon, hoe groter de kans dat de aarde niet geraakt wordt door een eventuele snelle zonnewind.

We gaan ook richting september en betere propagatie condities nu de ionosfeer afkoelt, wat resulteert in een afname van moleculen met twee atomen ten gunste van losse atomen in de ionosfeer. Deze mono-atomaire elementen in de ionosfeer zijn gemakkelijker te ioniseren, zodat de MUF’s navenant stijgen.

MUF (Maximum Usable Frequency)

De MUF zal variëren tussen 12 MHz aan het eind van de nacht tot circa 20 MHz overdag. Hierdoor zijn 20 en 17 meter stabiel open. Ook de 15-meterband zal ons rond twee uur na zonsopgang mooie DX-verbindingen blijven geven.

Overdag zal 40m goed bruikbaar zijn voor kortere afstanden binnen de Benelux. Nachts is de kans groot dat, naast de 40 meter, ook 30 meter open blijft voor DX. En drie weken voor de equinox ontvangen alle gebieden van de wereld bijna evenveel zonnestraling, zodat de Greyline steeds betere DX-mogelijkheden biedt. In Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld gaat de zon op dit moment precies op hetzelfde moment onder als hij hier opkomt – en vice versa.

Tenslotte zal het Aurora-baken DK0WCY, dat ook de klok rond informatie over het radioweer uitzendt, volgende week wegens zijn verhuizing buiten bedrijf zijn, inclusief de magnetometergegevens op dk0wcy.de.

VHF en hoger

In de komende dagen komt de wind grotendeels uit het noorden en is het verschil in temperatuur tussen dag en nacht circa 9°C. De kaarten op dxinfocentre tonen met name boven zeegebieden met verhoogde tropocondities.

Begin september is het nog steeds warm genoeg om in het binnenland temperatuurinversies te zien verdwijnen tijdens de opwarming overdag. Dus voor de beste resultaten maak je het beste van de nachtelijke en vroege ochtend condities.

Sporadische-E (Es)

We hebben misschien nog een paar dagen waarop Sporadische-E zou kunnen voorkomen. De straalstromen op grotere hoogte gaan richting september wat verschuiven nu de hoog zomerperiode achter ons ligt. Het bovenluchtpatroon over het Europa toont slechts één afnemende straalstroomgolf boven Scandinavië. Dit is gunstig voor paden naar LA/SM/OH.

Er is nog een andere merkwaardige eigenschap om te vermelden en dat is een zeer klein bovenlaag dat over de Noordzee beweegt, het bevindt zich nu net voor de monding van de Humber, maar zal zondag naar het oosten drijven richting Denemarken. Het zou een bron van atmosferische zwaartekrachtgolven kunnen zijn en dus kunnen helpen met QSO’s naar Polen of de Baltische staten later. Er is een gebied van zware buien in het oosten over centraal Europa en paden die dit doorkruisen kunnen geluk hebben met enkele geïsoleerde triggers van onweerscellen. Boven de Middellandse Zee en Atlantische Oceaan is de straalstroom momenteel zwak waardoor Es minder waarschijnlijk wordt.

Meteoorscatter

Op maandag zal de Kp index oplopen naar 4 en is er kans op aurora. De γ-Leonids hebben hun zwakke hoogtepunt achter de rug maar loopt nog door tot 12 september.

EME

Maandeclinatie wordt weer negatief eind maandag. Dus kortere maanvensters deze week. De pad verliezen blijven dalen gedurende de week en 144MHz sky noise is laag tot volgend weekend.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.

Propagatienieuws – week 34, 2022