Propagatienieuws – week 35 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: September begint met een lage Kp-index, maar….;
- Tropo: Het herfstseizoen levert vaak tropocondities;
- Sporadische-E: Nu het nominale einde van het zomerseizoen van 2024;
- Meteoorscatter: De flux is deze periode op zijn jaarlijkse maximum;
- Auora: zonnecondities zorgen voor toevallige Aurora’s.;
- EME: De declinatie van de maan begint het weekend hoog….
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen week startte goed met leuke DX-condities en een zonneflux tot 242. In de ochtenduren was Australië af en toe te ontvangen op de 10 m-band. Daar kwam woensdag plots een einde aan. De oorzaak was het effect van coronale massa-ejecties. De Kp-index liep daardoor tijdelijk op tot 6. De Bz-component van het interplanetaire magnetische veld bewoog naar een zuidelijke positie, waardoor de zonnewind zich gemakkelijk kon koppelen aan het magnetische veld van de aarde. Dit leidde tot een gedeeltelijk matige radio black-out. De kritische frequentie foF2 daalde tot 4,9 MHz zodat de maximaal bruikbare frequentie daalde tot onder 17 MHz. De storingen waren echter van korte duur. Het aardmagnetisch veld bleef daarna grotendeels rustig met soms korte verstoringen door de zonnewind.
De langere openingen van 12 en 10m waren aangenaam met het oog op de naderende herfst. We vonden stabiele propagatieomstandigheden in de Stille Oceaan in de ochtend op 20 meter via het lange propagatiepad. In de schemering was 40 meter een goede DX-band. In de avond opende het pad naar het zuidelijke VK zich af en toe op 7 MHz. Rond de middaguren vormde zich een sporadische E-laag. Afgelopen week waren er 16 M-klasse en meer dan 60 kleinere C-klasse zonnevlammen. De stormachtige fase waarmee het weekend begon, loopt ten einden.
HF Propagatie vooruitzichten
De komende dagen blijft de zonneflux rond de 215 en kan komend weekend week oplopen richting 270. September begint met een lage Kp-index, maar op 2 september kruist een uitloper van een CME de aarde zodat de plasma dichtheid en zonnewind wat kunnen oplopen. In de nacht is de MUF 14 MHz en overdag 25 MHz met soms uitschieters tot boven 28 MHz. Buiten de verstoorde intervallen blijft de 20 meter band ’s nachts dus open, 17 meter gaat open bij zonsopgang en de MUF 3000 bereikt waarden rond 25 MHz en meer op de middag. De waarden dalen weer een uur na zonsondergang.
De top DX-keuze deze week was CY9C op Saint Paul Island bij Newfoundland. Het team is actief op alle banden tot 5 september met CW, SSB, FT8, Super Fox en RTTY. VOACAP Online laat zien dat de 20 en 17m banden de beste kans op contact bieden en open zijn van 09.00 tot 20.00 UTC. De 30 m band is een andere sterke kanshebber van 20.00 tot 10.00 UTC.
VHF en EME
Tropo
Het herfstseizoen levert vaak tropocondities als gevolg van hogedrukgebieden. In de komende dagen trekt zo’n gebied van de Noordzee richting Noorwegen en daardoor komt de wind uit het oosten vanuit de Baltische regio. De kaarten op dxinfocentre laten tussen het noordoosten van Polen en Schotland uitgebreide gebieden zien met gematigde tot verhoogde tropo. Kansen dus voor met name de stations in het Noorden van het land. Op windy.com is goed te zien dan er maandag een regengebied met onweer kan passeren met mogelijkheden voor regenscatter
Sporadische-E
Nu is het nominale einde van het zomerseizoen van 2024 voor Sporadische E en zijn de dagelijkse blogs op Propquest afgelopen. Sommige jaren kunnen echter verrassende Sporadische-E gebeurtenissen produceren tijdens de eerste week van september.
Aurora
De zonnecondities blijven zorgen voor toevallige Aurora’s. Houd de Kp-index in de gaten.
Meteoorscatter
Zelfs als er in september geen grote meteorenregens op aarde vallen, verdient deze maand veel aandacht van MS-liefhebbers. De flux van sporadische meteoren is in deze periode op zijn jaarlijkse maximum, waardoor er relatief goede waarnemingen zijn, vooral tijdens de ochtenduren. Aan het begin van de maand zijn er de Aurigïden (piek op 31 augustus) die korte onverwachte uitbarstingen hebben veroorzaakt met EZHR rond 30-50 hr-1 in 1935, 1986, 1994 en 2019. De eerste voorspelde uitbarsting vond plaats in 2007: EZHR bereikte ongeveer 130 hr-1 gedurende ongeveer 20 minuten met veel heldere meteoren en een staart, waarin meer zwakke meteoren bleven gedurende ongeveer een uur na de piek. Licht verhoogde snelheden werden ook waargenomen in 2021. De september ε-Perseïden vallen tussen 5 en 21 september met de piek op de 9e. De Sextantïden vallen van 9 september tot 9 oktober met een piek op 27 september, maar houd er rekening mee dat de datum en timing van het maximum eigenlijk onzeker is. Recente radiodata geven aan dat het maximum zelfs een dag eerder kan plaatsvinden dan verwacht, en het lijkt aannemelijk dat verschillende kleine radiomaxima die begin oktober zijn gedetecteerd ook door Sextantïden kunnen worden veroorzaakt.
EME
De declinatie van de maan begint het weekend nog steeds hoog, maar daalt en wordt weer negatief op donderdag de 5e. De zichtbaarheid van de maan zal dus ook afnemen, net als het hoogtepunt van de maan. Maan apogeum is ook aanstaande donderdag dus padverliezen nemen nog steeds toe. 144MHz hemel ruis is laag tot maandag, maar kort na maansopgang die dag, de zon en de maan worden dicht bij elkaar in de hemel en blijven tot na maan ondergang op dinsdag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON