Propagatienieuws – week 36, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: MUF varieert van 9 MHz in de nacht tot 23 MHz overdag,
- VHF-tropo: in de loop van maandag openingen richting het zuiden verwacht,
- MS: De Epsilon-Perseids-meteorenregen is nog steeds actief en de Sextantids-regen komt deze week op gang,
- EME: lage, toenemende padverliezen en langere EME-tijdvensters. De 144MHz-ruis is laag de hele week.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen week was er veel activiteit op de zon en daardoor ook in het aardmagnetisch veld. Ook deze keer met zowel positieve als negatieve effecten. Er zijn talrijke nieuwe zonnevlekken bijgekomen: op dit moment zijn er acht zichtbare zonnevlekkengebieden met eenvoudige magnetische configuraties.
Door een versterkte zonnewindstroom bedroeg de Kp-index afgelopen week 4 tot 6, wat zichtbaar poollicht veroorzaakte gemeld op hogere breedtegraden. Belangrijkste oorzaak was het coronale gat CH20, dat leidde tot een magnetische storm van de klasse G2 (K=6) en andere actieve tot stormachtige perioden.
In de loop van de week was er een indrukwekkende gebeurtenis, maar gelukkig was die aan de andere kant van de zon. Een grote coronalemassa-ejectie (CME) met een volle halo werd zichtbaar op beelden van zowel de LASCO- als de STEREO-ruimtevaartuigen. Mogelijk was er een verband met het actieve gebied 3088, dat volgende week weer in beeld komt, met mogelijk meer verstoorde omstandigheden.
Op HF waren er alleen onstabiele bandopeningen en lange perioden met fading als gevolg van de sterke geomagnetische storingen. De MUF-waarden voor paden over 3000 km vertoonden op sommige dagen maxima op 21 MHz in de middag en op 18 MHz na 20:30 UTC. De 10m-band was niettemin soms open naar het westen evenwijdig met de evenaar tot kort voor middernacht. De Sporadische-E was van tijd tot tijd aanwezig, althans op de 10m-band.
De wat hogere MUF-waarden bij een rustiger aardmagnetisch veld zijn te danken aan een seizoensgebonden verandering in de ionosfeer: naarmate we verder de herfst ingaan, zal de MUF verder stijgen.
HF-vooruitzichten
Er zijn de laatste dagen geen M-vlammen meer geregistreerd. De Kp-index neemt hierdoor af naar 3 of 2. Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonnefluxindex van 120 tot 125. Dat zijn ook de waarden voor de middellange termijn. Vandaag en maandag is de Kp-index laag maar kan richting 14 september weer wat oplopen als gevolg van een toename in de plasmadichtheid. Tot dan zal de MUF variëren tussen 9 MHz in de nacht tot 23 MHZ overdag.
Hierdoor zal 21 MHz overdag regelmatig open zijn en 7 en 10 MHz ’s nachts. Op de lagere banden moeten nog onweersstoringen worden verwacht. Het beginnende herfstkarakter van de kortegolfpropagatie zou ’s morgens op de 40m-amateurband contacten naar Australië en Nieuw-Zeeland mogelijk moeten maken.
VHF en hoger
Een hogedrukgebied boven Nederland schuift naar het zuidoosten. De wind zal daardoor weer naar het zuiden draaien. DX Info Centre verwacht dat in de loop van maandag de tropocondities richting Noord-Frankrijk en Zwitserland flink verbeteren. Er zijn echter ook enkele gebieden zichtbaar met onstabiele weersomstandigheden. Indien daar hevige regenbuien ontstaan dan biedt dat kans op regenscatter op de GHz-banden.
Meteoorscatter
De Epsilon-Perseids-meteorenregen is nog steeds actief en de Sextantids-regen komt deze week op gang.
EME
De maan heeft weer een positieve declinatie en is voorbij het perigeum. Verwacht hierdoor lage, toenemende padverliezen en langere EME-tijdvensters. De 144MHz-ruis is de hele week laag, niet meer dan 500 Kelvin tot volgende week zaterdagavond.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON