Propagatienieuws – week 36 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Sporadische E kan nog steeds voorkomen, maar…;
- Tropo: VHF tropocondities ver uit de buurt ;
- Sporadische-E: VHF soms nog een korte opening op 6m.;
- Meteoorscatter: Er is deze week één kleine meteorenregen;
- Auora: de verwachte Kp-index te laag voor aurora.;
- EME: de declinatie van de maan nu negatief en daalt verder.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De zonneflux bereikte vorige week ook waarden ver boven de 200. Voor de hogere HF banden heeft dat positieve effecten. Deze gaan vroeg in de ochtend open naar Oost-Azië en Australië. Bij zonsopkomst is de kritische frequentie al hoog genoeg voor regionale NVIS-verbindingen. Het relatieve zonnevlekkengetal heeft ook piekwaarden bereikt. Het maandgemiddelde in augustus was 215,5, het hoogste niveau in 23 jaar. Daarmee is het beduidend beter dan Solar Cycle 24 en het ziet ernaar uit dat er nog meer gaat komen. Toch wachten we nog steeds op een permanente opening van de 10 m-band, zodat bijna elk punt op aarde kan worden bereikt met een zeer laag zendvermogen. Het is echter waarschijnlijk slechts een kwestie van tijd voordat deze gunstige propagatieomstandigheden werkelijkheid worden.
Terwijl het afgelopen weekend enkele geomagnetische stormen bracht, was het aardmagnetisch veld tot woensdagmiddag meestal rustig. Hoelang dat duurt is afhankelijk van de ontwikkelingen op de zon. Er is onder andere het coronale gat CH65, dat zich in het noordwestelijke kwadrant van de zon bevindt – en dus in een naar de aarde gerichte positie voor de zonnewind. De kansen op zonnevlammen zijn momenteel relatief laag, met 65% voor M-vlammen en 10% voor X-vlammen. Op de achterkant van de zon zijn recent enkele stevige CME’s geweest. Dit is een indicatie dat er een erg actief gebied staat aan te komen.
HF Propagatie vooruitzichten
Voor de komende dagen worden zonnefluxwaarden van circa 245 verwacht. 21 MHz zal dan kort na zonsopgang opengaan tot ongeveer 21 UTC, 14 MHz tot ongeveer middernacht en langer als de aardmagneetveld rustig is. Sporadische E kan nog steeds voorkomen, maar het seizoen loopt langzaam ten einde. September is een goede maand voor noord-zuid paden en paden naar Noord-Amerika zullen verbeteren naarmate we oktober ingaan.
Tip DF5JL: Tot slot een verwijzing naar een onderzoek dat op 30 augustus is gepubliceerd in het internationale wetenschappelijke tijdschrift NATURE. Het gaat over de enorme explosie die vorig jaar de mega-raket Starship van SpaceX vernietigde op een hoogte van ongeveer 150 kilometer. Dit veroorzaakte bijna een uur lang een gat in de ionosfeer, dat zich uitstrekte van het Mexicaanse schiereiland Yucatán tot het zuidoosten van de VS – volgens de studie een van de grootste ionosferische “gaten” ooit ontdekt. Terwijl sommige wetenschappers de chemische effecten van de grote vuurzee als de belangrijkste oorzaak van het gat zien, gelooft Yury Yasyukevich, een atmosferisch fysicus aan het Instituut voor Zonne-aardefysica in Irkoetsk en co-auteur van het onderzoek, dat de oorzaak een schokgolf was die door de explosie werd veroorzaakt en die sneller reisde dan de geluidssnelheid. Yasyukevich is vooral verrast door de omvang van de verstoring. “Dit betekent dat we de processen in de atmosfeer niet begrijpen,” zegt Yasyukevich. Het onderzoek werd voor het eerst gepubliceerd op 26 augustus in het tijdschrift Geophysical Research Letters.
Verstoringen in de ionosfeer kunnen niet alleen invloed hebben op satellietnavigatie, maar ook op kortegolfcommunicatie en radioastronomie. Met het toenemende aantal raketlanceringen zouden deze effecten een groot probleem kunnen worden, aldus het Nature-artikel. Geïnteresseerden kunnen het artikel vinden op https://www.nature.com/articles/d41586-024-02841-4.
VHF en EME
Tropo
Dit weekend passeert een lagedrukgebied over onze regio. Op de kaarten van dxinfocentre is duidelijk te zien dat daardoor alle kleur en daarmee de tropocondities ver uit de buurt komt te liggen. Er wordt wel neerslag verwacht, met kansen op regenscatter.
Sporadische-E
Sporadische-E beperkt zich in deze tijd meestal tot de kortegolf banden met soms nog een korte opening op 6m.
Aurora
Voor de komende dagen is de verwachte Kp-index te laag voor aurora. De herfst is vaak een goede tijd van het jaar hiervoor. Het is nuttig om de Kp-index in de gaten te houden, vooral als je signalen hoort die ‘waterig’ klinken op de HF- en LF-banden.
Meteoorscatter
Er is deze week één kleine meteorenregen. De September Epsilon-Perseïden piekt de 9e, met een lage zenitale uursnelheid van vijf. Deze bui produceerde onverwachte uitbarstingen in 2008 en 2013, maar modellering geeft aan dat de activiteit in 2024 niets ongewoons zal zijn.
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de maan nu negatief en daalt verder tot minus 29 graden volgende week woensdag. De zichtbaarheid van de maan blijft afnemen, net als de piekhoogte van de Maan, terwijl de padverliezen na het hoogste punt afnemen. 144MHz hemelruis neemt toe van matig vandaag, de 8e, tot meer dan 2.500 Kelvin volgende week .
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON