Propagatienieuws – week 39 2024

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: Matige zonneactiviteit verwacht;
• Tropo: Tropocondities voorlopig vergeten;
• Sporadische-E: Beperkt zich in deze tijd meestal tot de kortegolfbanden;
• Meteoorscatter: Grotendeels afhankelijk van willekeurige meteoren;
• Auora: Eerste dagen is er geen aurora te verwachten;
• EME: Declinatie van de maan positief tot dinsdagavond.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

In de afgelopen week is de activiteit op de zon weer wat toegenomen. Hierdoor waren er ook weer coronale massa ejecties waarvan enkele de baan van de aarde hebben gekruist, zodat de Kp index soms opliep tot 4 of 5.[ magnetic activity indices  Ionosphere and Space Weather | Royal Meteorological Institute ] 

Sinds de M3.7 flare van afgelopen zondag is de zonneflux gestegen van 153 naar 186. Dit heeft ook de kans vergroot dat alle banden weer opengaan, inclusief de 10 m-band. Onder de huidige overwegend rustige geomagnetische omstandigheden zijn de MUF-waarden overdag 28 MHz en hoger, voor een hopafstand van 3.000 km. De nachtelijke uren daalt de MUF regelmatig onder de 12 MHz, zodat ’s nachts de 30 m band de hoogste continu open band is. Met wat geluk is daardoor midden in de nacht het pad op 20m open naar Antarctica. In de ochtend rond 05:15 UTC gaat de 20 m-band open, een half uur later gevolgd door de 17 m-band, met goede condities naar Oost-Azië. In de avond zijn er goede condities tot Noord- en Zuid-Amerika.

HF Propagatie vooruitzichten 

Voor de komende dagen wordt een matige zonneactiviteit verwacht met een geïsoleerde M-klasse zonnevlammen. Bijna alle zonnevlekken bevinden zich op dit moment op het zuidelijk halfrond van de zon. De activiteit kan snel toenemen als nieuwe regio’s over de zuidoostelijke rand van de zon in ons gezichtsveld komen. De USAF verwacht dat de zonneflux de komende week zal toenemen tot 195.
Op dit moment zijn er geen CME’s onderweg naar de aarde en zal de Kp-index daardoor meestal laag zijn (1 tot 3). De herfstachtige omstandigheden in de ionosfeer zorgen dan voor prachtige mogelijkheden via Greyline DX naar het Stille Oceaangebied – ’s ochtends via de lange route via Antarctica, ’s avonds in noordelijke richting op 17 en 15 meter. Nu we de wintermaanden ingaan, worden ook de lagere banden weer aantrekkelijker.
Met de hogere MUF verbeteren ook de mogelijkheden voor regionale NVIS-verbindingen. Kort na zonsopgang bereikt de kritische frequentie foF2 al 7 MHz, daarna 10 MHz rond 1100 UT. Pas rond 1930 UT zakt de foF2 weer onder de 7 MHz.

VHF en EME

Tropo

Vanuit het westen nadert een lagedrukgebied. Zierdoor kunnen we tropocondities voorlopig vergeten. Buien bieden wel mogelijkheden voor regenscatter op de GHz banden, maar sommige van deze gebeurtenissen kunnen zeer snel bewegende echobronnen produceren.

Ter herinnering: harde wind aan het eind van een lange zomer kan een grote schok zijn voor antennes, dus het is nu een goed moment om te controleren of alles goed is met de afspanning.

Sporadische-E

Sporadische-E beperkt zich in deze tijd meestal tot de kortegolfbanden (info KW36).

Aurora

In de eerste dagen is er geen aurora te verwachten; voor de periode daarna blijft het zaak om de actuele zonneactiviteit in de gaten te houden.

Meteoorscatter

Meteorscatter is weer grotendeels afhankelijk van willekeurige meteoren met slechts een paar kleinere buien, de Kappa Leonïden en Sextantïden, die tot eind september te zien zijn.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan nog steeds positief tot dinsdagavond, dus het zichtvenster van de maan wordt korter. Padverliezen zijn hoog met apogeum aanstaande woensdag 2 oktober. Donderdag 3 oktober zijn er bijna-eclipsomstandigheden wanneer de Zon en de Maan dicht bij elkaar aan de hemel staan, wat betekent dat er veel ruis is met antennes met een grotere bundelbreedte. 144MHz hemelruis is, in het algemeen, laag voor de rest van de week.

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl