Propagatienieuws – week 4, 2023

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: Goede mogelijkheden. DX-banden overdag: 15 en 17 meter, ’s nachts 40 meter; 
• Tropo: geen verhoogde tropocondities;
• Meteoorscatter: uitsluitend random meteoorscatter mogelijk rond zonsopkomst; 
• EME: Komende week lange EME-tijdvensters, aanzienlijke EME-padverliezen en geringe 144MHz-hemelruis.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Vorige week was de zonnefluxindex (SFI) nog 218. Inmiddels is de activiteit flink teruggelopen naar 145 op zaterdag. De oorzaken kunnen snel worden aangewezen: de bijzonder actieve zonnevlekgroepen die de flux een week geleden boven de 200 dreven, hebben zich allemaal van de westelijke rand van de zon afgekeerd. De overige vlekken, zeven in getal en alle gelegen boven de zonne-evenaar, hebben eenvoudigweg niet de nodige kracht om de flux hoger te houden. Ze zijn namelijk vrij eenvoudig qua magnetische configuratie, d.w.z. dat uitbarstingen van vlammen minder vaak voorkomen, en wanneer zij zich voordoen, zijn zij alleen maar zwakker.

HF-vooruitzichten

Ondanks dat kunnen we aannemen dat de omstandigheden even positief zullen blijven als nu, met constant goede propagatie op alle kortegolfbanden. De MUF passeert zoals gewoonlijk ’s middags de 30 MHz grens, de 10 m band gaat vol vertrouwen open. DX-banden zijn vooral 17 en 15 meter overdag, 40 meter in de nacht, want 30 meter blijft sluiten. 80 en 160 meter zijn zeer afhankelijk van geomagnetisme en mogelijke uitbarstingen van zonnevlammen; de afgelopen dagen zijn daar deels goede, meestal matige omstandigheden waargenomen.

Voor de komende dagen wordt een lichte toename van de SFI verwacht tot 155 à 160 met een Kp-index van circa 2 en een ten opzichte van vorige week beduidend kleinere kans op een radio-blackout.

3Y-DXpeditie

Voor de jagers op de 3Y-expeditie nog aanvullende informatie: Bouvet ligt bijna precies ten zuiden van ons.

Het korte pad geeft waarschijnlijk de beste resultaten, dat wil zeggen 80 tot 100% betrouwbaarheid, met de 15m-band open van 08:00 tot 21:00 UTC. Overdag zijn er kortere openingen voor 12m en 10m, met 10m open van 12:00 tot 14:00 UTC en nogmaals van 17:00 tot 18:00UTC. 20m zou de beste resultaten moeten geven van 17:00 tot 02:00 UTC, hoewel het waarschijnlijk de drukste band zal zijn. Ook 0m en 40m bieden goede propagatie van 17:00 tot 04:00 UTC. Tot slotte is er ook een zwakker langepad-opening voorspeld op 17m van 10:00 UTC tot 16:00 UTC, met 50% waarschijnlijkheid

VHF en hoger

Tropo

In het begin van de afgelopen week is er zeer gerichte tropopropagatie geweest. Vooral op 70cm en 23cm waren vanuit het VK naar Oost-Europa en de zuidelijke Baltische staten verbindingen mogelijk in digitale modes. De paden liepen langs de rand van uitgebreide hogedrukgebieden, in plaats van over het centrum, waar de inversie lager zakt en het pad weer naar de bodem wordt gericht.

Voor de komende dagen hoeven we niet te rekenen op een herhaling van deze tropocondities. Het blijft voorlopig normaal.

F2-openingen op 6 meter

Vorige week was de zonnefluxindex nog 218. Rond 22 tot 24 januari waren er ook openingen op 6m naar Australië, Nieuw-Zeeland en de Filipijnen (meer info op het webblog van EI7GL). Toen was de F2-laag krachtig genoeg voor zogenaamde chordal hop-propagatie naar de andere kant van de aarde. De vuistregel dat bij een SFI boven 200 F2-openingen op 6m mogelijk zijn, geldt dus nog steeds.

Meteoor- en regenscatter

Random meteoorscatter is altijd mogelijk rond zonsopgang, maar we zitten nu in de minimumperiode van de meteorenregen, die duurt tot de Lyriden midden tot eind april.

In de komende week zullen er ook weer regenbuien passeren. Op windy.com zien deze er echter niet intensief uit, zodat regenscatter waarschijnlijk tegen zal vallen.

EME

Komende donderdag is declinatie van de maan maximaal met daardoor lange EME-tijdvensters. Helaas valt dat ook samen met de maximale afstand, waardoor de EME-padverliezen ook hoog zijn. De hemelruis op 144MHz is matig en bereikt woensdag 500 Kelvin

 

 

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.