Propagatienieuws – week 40 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: De piek van de 25e zonnecyclus zou dus behoorlijk intens kunnen zijn;
- Tropo:uitgebreide gebieden met sterke tot extreem goede tropocondities;
- Sporadische-E:kansen op 6 meter;
- Meteoorscatter: Dit eerste weekend van oktober zou goed kunnen zijn voor meteorenverspreiding;
- Aurora: voor de komende paar dagen is de Kp-index te laag voor aurora;
- EME:144 MHz-hemelruis daalt en bereikt volgende week dinsdag een minimum toenemende elevatie en langere tijdvensters.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De zonneactiviteit was vorige week terug op het niveau van vorige weken, met een zonneflux die schommelde tussen 150 en 160 eenheden en een lichte toename van de flaretactiviteit. Met de wisseling van de seizoenen na de herfstequinox profiteren we momenteel van verbeterde HF-propagatie. Dit is vooral merkbaar op 12 en 10 meter: De 10 meter band opende meestal stabiel van de late ochtend tot zonsondergang. Hoewel de zonnewind in het weekend wat aantrok door een coronaal gat, waren er maar een paar korte actieve fasen. Een magnetische storm bleef uit.
Dit was deels te wijten aan de seizoensverandering, waardoor de MUF overdag over het algemeen toeneemt naarmate we dichter bij de herfst komen. Tegelijkertijd zien we dat de MUF in de nacht daalt naarmate we verder in oktober komen. De tijden dat de 17 en 20 meter banden de hele nacht open waren, liggen nu waarschijnlijk achter ons en komen pas volgend jaar zomer weer terug.
HF-vooruitzichten
De momenteel meest actieve regio’s op de zon zijn nog steeds aanwezig en er komen nog meer regio’s van de andere kant van de zon bij, dus de zonneflux zal op het huidige niveau blijven. Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonneflux van circa 160 en een lage Kp-index van 1 tot 3.
Uitbarstingen van kleinere coronale massa’s veroorzaken herhaaldelijk schokfronten in de zonnewind, die vervolgens gedurende een paar uur meer onrust in het magnetische veld van de aarde brengen. Zo’n snelle wind van een coronaal gat zou de aarde al aan het begin van de week kunnen bereiken en tot levendige geomagnetische secties kunnen leiden. Tot die tijd is overwegend rustige tot actieve geomagnetische activiteit te verwachten.
De maximaal bruikbare frequentie zal variëren tussen 10 MHz in de nacht tot 34 MHz overdag. De 20-meterband blijft hierdoor in ieder geval de eerste helft van de nacht open en de 30-meterband kan aan het eind van de nacht kort dicht gaan.
Deze week vestigde spaceweather.com de aandacht op een bijzonder fenomeen. De magnetische polen van de zon zijn zo verzwakt zijn dat ze dreigen te verdwijnen. Dit bleek uit de nieuwste metingen van NASA’s Solar Dynamic Observatory in de poolgebieden van de zon. Dit zou leiden tot een volledige omkering van het magnetische veld van de zon. Dit klinkt dramatisch maar het is niets ongewoons en gebeurt ongeveer elke elf jaar aan de rand van het zonnevlekkenmaximum. Toch moeten kortegolfliefhebbers hier aandacht aan besteden: Want de poolomkering laat niet alleen zien dat we aan de rand van het zonnemaximum staan; het gaat ook gepaard met een toename van geomagnetische stormen en poollicht. De piek van de 25e zonnecyclus zou dus behoorlijk intens kunnen zijn.
En tot slot is er het goede nieuws dat de Chilton Digisonde weer actief is. Je kunt hem, net als Dourbes, selecteren op propquest.co.uk
VHF en EME
Tropo
Momenteel ligt er een uitgebreid hogedrukgebied tussen Noorwegen en Zuid-Frankrijk. In het centrum daarvan is het praktisch windstil. Aan de westflank van het hogedrukgebied zijn er uitgebreide gebieden met sterke tot extreem goede tropocondities.
Voor de deelnemers aan de UHF-SHF contest (loopt nog tot zondag 1400 UTC) wordt het zaak om vooral het pad naar het UK en Ierland in de gaten te houden. Beste kansen zijn dit keer voor het zuiden van het land. In wat afgezwakte vorm zal de tropo daarna opschuiven naar het oosten waardoor er goede tropo paden langs het kanaal komen.
Regenscatter
In de komende week zijn er momenten met regenbuien, en daarmee kansen voor regenscatter.
Sporadische-E
Vorige week zijn trans-equatoriale openingen op 50 MHz gemeld tussen V51 Namibië en het Verenigd Koninkrijk tot het noorden van Schotland. Tijdstip was rond 1900 UTC.
Het Sporadische-E seizoen op VHF loopt normaal in augustus ten einde en speelt daarna alleen op HF nog een rol. De ionosonde-data van Dourbes laten af en toe ‘bliepjes’ zien in de kritische frequentie van de Sporadische-E laag, bijvoorbeeld naar 7,5 MHz rond 1650 UTC op woensdag 27 september. Dit zou zeker genoeg zijn voor 10m en misschien zelfs kansen bieden op 6 meter.
Het Es winter seizoen start vanaf half december (dit heeft een relatie met een jaarlijkse toename in het aantal meteorieten).
Aurora
Afgelopen zaterdag was de Kp-index 5, maar voor de komende paar dagen is de Kp-index te laag voor aurora. Afhankelijk van de activiteit op de zon kan dat echter snel veranderen.
Meteoorscatter
Dit eerste weekend van oktober zou goed kunnen zijn voor meteorenverspreiding met de piek van de Draconïden op 8 tot 9 oktober.
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de maan komend weekend net voorbij het maximum, dus naarmate de volgende week vordert, zal de maanhoogte dalen en zullen de maanvensters korter worden. Met apogeum op dinsdag 10 oktober zijn de padverliezen op of rond hun maximum. 144 MHz-hemelruis daalt en bereikt volgende week dinsdag een minimum. De zon en maan staan dicht bij elkaar aan de hemel op zaterdag 14 oktober, wat betekent dat er het hele weekend veel ruis is.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON