Propagatienieuws – week 42 2024

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: Matige zonneactiviteit zal naar verwachting de komende dagen aanhouden;
• Tropo: Blijft beperkt tot wat geïsoleerde gebieden;
• Sporadische-E: Sporadische-E laag zien rond het midden van de dag;
• Meteoorscatter: Oktober heeft een paar buien die de interesse vasthouden;
• Auora: Deze week geen info over Aurora;
• EME: Declinatie van de maan positief en stijgend.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Na de hevige magnetische stormen van de voorgaande week, begon de week met een zonnefluxindex van 195 eenheden. Tegen het einde van de week daalde deze tot een dieptepunt van 165. De zonneactiviteit werd voornamelijk gekenmerkt door geïsoleerde M-klasse zonnevlammen.

Het aardmagnetisch veld wisselde tussen rustige en verstoorde fases. Dit werd voornamelijk veroorzaakt door snelle zonnewinden van het coronale gat CH80 en een negatieve Bz-waarde in de nacht van vrijdag op zaterdagnacht. De drempel voor een lichte geomagnetische storm (G1) werd zaterdagochtend om 02.52 UTC bereikt. De vermoedelijke X-flare zonnevlekgebieden AR3852 en AR3854 bevinden zich nog steeds aan de westelijke rand van de zon, zodat het gevaar van radio blackouts nog niet helemaal is geweken. Op dit moment veroorzaakt de zonnewind nog steeds geomagnetische activiteit. Actieve (Kp-index 4) condities worden nog steeds verwacht, met kans op een lichte (G1) geomagnetische storm als Bz negatief blijft. Niet de beste omstandigheden voor de JOTA, die dit weekend plaatsvindt.

Op dinsdag hebben vertegenwoordigers van NASA, NOAA en het International Solar Cycle Prediction Panel in een telefonische persconferentie bekend dat de zon de piek van haar magnetische activiteit heeft bereikt, die tot in tot volgend jaar kan duren. NASA en NOAA monitoren de zonnevlekken om het verloop van de zonnecyclus te bepalen en te voorspellen en daarmee uiteindelijk de zonneactiviteit te bepalen en te voorspellen. Volgens de directeur van Space Weather Operations bij NOAA betekent deze aankondiging niet dat dit de piek is in deze zonnecyclus. De maand waarin de zonneactiviteit haar hoogste punt bereikt, zal pas over enkele maanden of jaren worden vastgesteld.

HF Propagatie vooruitzichten 

Matige zonneactiviteit zal naar verwachting de komende dagen aanhouden met een zonnefluxindex van circa 165. In de laatste 12 uur zijn er enkele M-klasse zonnevlammen geweest, waarvan het nog niet duidelijk is of dit leidt tot een CME richting aarde. De snelle zonnewind van CH80 zal de aarde passeren, aan het begin van de week zou CH82 dan actieve tot licht stormachtige geomagnetische activiteit kunnen veroorzaken.

21 MHz gaat open bij zonsopgang richting Azië, in ongestoorde periodes bereikt de MUF 3000 waarden boven 30 MHz. 10 meter is open tot ongeveer 18.00 UTC, 21 MHz tot ongeveer 19.00 UTC, 14 MHz tot ongeveer 22.00 UTC, 10 MHz blijft meestal de hele tijd open.

VHF en EME

Tropo

Dit weekend passeert een diep lagedrukgebied over Schotland. Dit levert bij wat onrustig weer zal waarschijnlijk tot volgende week aanhouden en is niet atypisch in deze tijd van het jaar. Tropo blijft beperkt tot wat geïsoleerde gebieden met matige condities. Neerslag levert wel wat kansen voor regenscatter. We kunnen een wisselvalliger patroon verwachten rond de herfst wanneer de belangrijkste straalstroom van het polaire front over het Verenigd Koninkrijk naar het zuiden trekt en boven de Middellandse Zee zijn winterse status bereikt.

Sporadische-E

Een opmerking over Sporadisch-E, dat ‘buiten het seizoen’ valt. Vergeet niet dat er geen ‘nul Sporadische-E maanden’ zijn en recente indicaties laten de respons van verhoogde kritische frequenties van de Sporadische-E laag zien rond het midden van de dag op de propquest.co.uk NVIS grafieken. Je kunt ook eerder op de dag pieken zien rond zonsopgang, wat de piektijd is voor meteoorinvoer. Pas op, het is gemakkelijk om verslaafd te raken aan de Sporadische-E jacht buiten het seizoen!.

Aurora

Deze week geen info over Aurora

Meteoorscatter

Voor meteorscatter heeft oktober een paar buien die de interesse vasthouden. De Orioniden en de Tauriden zijn beide actief tijdens de komende week. De Orioniden, die geassocieerd worden met de komeet Halley, pieken op maandag en dinsdag.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan positief en stijgend. Padverliezen nemen weer toe na het perigeum op donderdag de 17e. We hebben dus toenemende piekmaanhoogtes en langere maanvensters tot dinsdag de 22e. 144 MHz hemelruis is laag tot matig voor de rest van de week.

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl