Propagatienieuws – week 44, 2021

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: sterk wisselde condities afgelopen week,
• VHF+: mogelijk af en toe licht verhoogde tropo-condities,
  
• MS: het wachten is, nog steeds, op de Leoniden, half november
  

Propagatienieuws

HF: sterk wisselende condities afgelopen week

De HF banden toonden afgelopen week een sterk uiteenlopend beeld. Van geweldige condities op HF vorig weekend tot een zware geomagnetische storm, die nu weer afneemt. De Kp-index bereikte 7 op donderdag als gevolg van een krachtige M1.7 zonnevlam op 2 november, waarbij een coronalemassa-ejectie (CME) een volledige halo met plasma veroorzaakte. NOAA classificeerde dit als geomagnetische storm met sterkte G3 nadat het DSCOVR-ruimtevaartuig het binnenkomende materiaal met meer dan 700 kilometer per seconde had geklokt. Op dat moment was de zonnefluxindex gedaald van meer dan 100 tot slechts 89.

Op de propquest-website is terug te kijken welk effect deze storm had op de ionosfeer, met een kritische frequentie die op donderdagochtend terugviel naar circa 3,5 MHz. Dat veroorzaakte een maximaal bruikbare frequentie (MUF) van slechts 11 MHz. Een dag eerder op hetzelfde tijdstip was dat nog 6 respectievelijk 25 MHz voor de MUF. Dit zet waarschijnlijk de toon voor de rest van deze zonnecyclus, zoals ook Steve G0KYA uitgelegde in zijn presentatie tijdens de RSGB Convention 2021:  Solar Cycle 25 – The good, the bad and the downright ugly.

Vooruitzichten

In de komende dagen verwacht NOAA dat een zonnefluxindex (SFI) van 90 met een lichte daling naar 85. Geomagnetische condities blijven voorlopig kalm, met een Kp-index van 2 of 3, maar die kan rond 10 november weer wat oplopen. Voorbehoud blijft dat een plotselinge zonnevlam en een bijbehorende CME de Kp-index makkelijk kan opdrijven naar 5 of hoger. Het beste advies is om DX te werken zolang die er is, het kan immers snel weer voorbij zijn. In deze tijd van het jaar, met SFI-waarden boven de 90, kun je verwachten dat de hogere HF-banden tot hun recht komen, maar alleen als de geomagnetische condities rustig blijven.

De MUF (van de F-laag voor propagatiepaden van 3000 km en meer) zal variëren tussen circa 7 MHz in de nacht tot circa 28 MHz overdag.

VHF en hoger: af en toe kans op licht verhoogde condities

De kaarten op DX Info Centre voor de komende week tonen wat kleinere, geïsoleerde gebieden met hooguit redelijke condities. Er komt echter een hogedrukgebied naar onze regio (zie windy.com), waardoor windsnelheden af zullen nemen en de temperatuurverschillen in het dag-nacht-ritme wat zullen helpen voor tropo-condities

Meteoorscatter: het wachten is, nog steeds, op Leoniden, half november

Voor meteorscatter is het nog even wachten op de Leoniden, die rond 17 en 18 november hun piek bereiken. Nu is het een goed moment om wat te oefenen met digitale modes als je het nog niet eerder hebt geprobeerd. Buiten de meteoorregens blijft de tijd rond zonsopgang het beste moment om je kansen op random meteoren te maximaliseren.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: meer dan 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt.

De beste HF-condities zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

 

______

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.