Propagatienieuws – week 44, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: aanhoudende goede HF-condities verwacht. MUF varieert van 10 MHz ’s nachts tot meer dan 28 MHz overdag;
- VHF-tropo: normale tropocondities;
- Meteoorscatter: de Leoniden zijn actief en pieken op 16 november: november is een goede maand voor meteoorscatter;
- Aurora en Es: geen aurora en Es verwacht;
- EME: EME-tijdvensters toenemend, geringe padverliezen en zwakke 144MHz-hemelruis.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen week waren er zeer goede HF-propagatiecondities dankzij een grotendeels rustig tot matig aardmagnetisch veld en een zonnefluxindex van 118 tot 131 eenheden. De maximaal bruikbare frequentie (MUF) voor een afstand van 3000 km bereikte overdag makkelijk de 10m-band. Op vrijdagmiddag zijn waardes gemeten van 42 MHz in Juliusruh, in het noorden van Duitsland en 38,8 in het Belgische Dourbes. Een kortdurend oplopende MUF kan duiden op een pre-aurorale verbetering, waarna de MUF weer wat daalt.
Dit leidde tot stabiele propagatie-omstandigheden, zelfs overdag op de 10m-band. Maar ook de andere banden boden aanzienlijke DX, bijvoorbeeld ZL6CW op 60 meter in morse-telegrafie.
Op dezelfde band was ook Papoea-Nieuw-Guinea te werken, vlakbij de evenaar. Bij de DXpeditie van P29RO sprak men echter van een teleurstelling over de omstandigheden op de lagere banden. Het P29RO-team schreef: “We hebben grote ontvangstproblemen op 160, 80 en 60 meter. Op deze banden is het storingsniveau altijd meer dan S9! Mogelijk een atmosferisch probleem.” De oorzaak was mogelijk te wijten aan de nabijheid van de evenaar. P29RO in Papoea-Nieuw-Guinea ligt in de intra-tropische convergentiezone, een lagedrukgebied dat zich in de tropen rond de wereld uitstrekt. Dit is waar de passaatwinden uit het noordoosten en zuidoosten elkaar ontmoeten. Typisch voor deze convergentiezone zijn frequente onweersbuien, die de radioverbindingen op de lagere HF-banden aanzienlijk kunnen bemoeilijken.
In Europa hebben we in deze tijd van het jaar minder vaak last van onweer, en als het ergens plaatsvindt dan doet het nauwelijks afbreuk aan de over het algemeen goede omstandigheden.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen blijven de verwachtingen gunstig, met een zonnefluxindex van circa 120 en een Kp-index van 3. Plasmadichtheid en snelheid van de zonnewind zijn voorlopig gematigd. De MUF kan daardoor overdag snel oplopen tot boven de 28 MHz, maar zal na zonsondergang ook weer vlug dagen tot rond de 10 MHz in de nacht.
VHF en hoger
Tropo en regenscatter
In de komende dagen is het weer wat wisselvallig met wind voornamelijk uit het zuiden en beperkte temperatuurschommelingen tussen dag en nacht. De tropocondities blijven daardoor normaal.
In de neerslagverwachtingen zijn wel regengebieden te zien maar waarschijnlijk zijn de buien niet intens genoeg voor regenscatter op de GHz-banden.
Meteoorscatter
November is een goede maand voor meteorscatter met de Leonidenregen, die vandaag begint en rond 16 november een hoogtepunt bereikt. Verwacht daarom in de komende dagen een toename van pings en bursts naarmate de week vordert.
Aurora en Sporadische-E
Voor de komende dagen is de Kp-index en het vermogen wat via de poolzone naar de aarde komt te laag voor aurorapropagatie. Vuistregel blijft: Kp-index vanaf 5 of hemisferisch vermogen vanaf 100 GW, dan wordt het opletten op VHF.
Voor Sporadische-E zitten we in de saaie maand november, die zelden iets Es-openingen oplevert. Zaterdagochtend is echter 5V7RU uit Togo op 6 meter gehoord in FT8.
EME
De declinatie van de maan is weer positief en de EME-tijdvensters worden langer naarmate de week vordert. Padverliezen zijn nog steeds laag maar nemen toe. 144MHz-hemelruis is laag de komende week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON