Propagatienieuws – week 45 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: verbeteringen verwacht in de LF-band DX;
- Tropo: dinsdag redelijke tropo boven Frankrijk;
- Sporadische-E: Geen info deze week.
- Meteoorscatter: in november enkele regens relevant;
- Aurora: volgend weekend weer relevant om alert te zijn op aurora condities;
- EME: declinatie van de maan negatief en stijgend.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Wie herinnert zich nog Halloween 22 jaar geleden, drie jaar na het toenmalige activiteit maximum? Destijds woedde er een reeks magnetische stormen die als ‘Halloween Storms’ de geschiedenisboeken zijn ingegaan. Het noorderlicht reikte tot aan de Middellandse Zee en de zon produceerde de sterkste zonnevlam die tot dan toe was gemeten. De röntgendetector van de satelliet werd zo overspoeld dat de zonnevlam pas achteraf op basis van verschillende waarnemingen als X45 werd geclassificeerd – 100.000 keer energieker dan de M-vlammen die we momenteel waarnemen. De zonnevlamactiviteit is momenteel matig met slechts 3 beperkte actieve regio’s. De laatste M-vlam vond plaats op 20 oktober. De zonneflux nam af en daalde donderdag tot onder 120. Het aardmagnetisch veld vertoont volgende week een rustige basistrend, die echter steeds weer kan worden onderbroken door sterkere onrust tot zelfs lichte magnetische stormen.
HF-vooruitzichten
Op de zon zijn momenteel meerdere coronale gaten zichtbaar. Deze zijn onregelmatig van vorm en ontwikkelen zich vrij dynamisch. Ze veroorzaken ook een hogesnelheidsstroom (HSS) net circa 500 km/s. Tegen het volgende weekend kondigt zich opnieuw een robuust coronaal gat aan. Daarom moet er steeds rekening worden gehouden met snelle zonnewinden, die enkele urenlang magnetische onrust kunnen veroorzaken. Vanaf dit weekend worden grotere zonnevlammen weer waarschijnlijker doordat drie vrij grote en blijkbaar zeer actieve gebieden aan de oostrand van de zon opduiken, maar naar de aarde gerichte coronale massa-uitbarstingen worden pas in de tweede helft van de week verwacht. Voor de flux wordt een stijging verwacht tot ongeveer 130-160. Nu we november ingaan, kunnen we nog steeds de mooie herfstomstandigheden verwachten die oktober zo goed maakten. Naarmate de maand vordert, kunnen we echter ook verbeteringen verwachten in de LF-band DX. Houd dus de 80- en 40m-banden in de gaten. De MUF varieert tussen 8 MHz in de nacht tot circa 35 MHz overdag. De 10 m-band is hierdoor in goede conditie met verbindingen naar alle continenten. Tijdens de schemering biedt de 40 m-band op ongestoorde dagen steeds meer langeafstandsverbindingen.
VHF en EME
Tropo
In het begin van de komende week schuift een gebied met hogere druk van Spanje naar de Alpen. Het zorgt dinsdag voor redelijke tropo boven Frankrijk. Er zijn op meerder dagen regengebieden die passeren zodat er ook kansen zijn voor regenscatter.
Sporadische-E.
Geen info deze week.
Aurora
Op 29 en 30 oktober was de Kp-index hoog genoeg voor aurora spots in Scandinavië. Afhankelijk van de ontwikkeling van de activiteit op de zon wordt het tegen volgend weekend weer relevant om alert te zijn op aurora condities.
Meteoorscatter
De meteorscatter zijn er in november enkele regens relevant. In de eerste helft van de maand zijn dat de Zuidelijke en Noordelijke Tauriden, die beide verband houden met de komeet 2P/Encke. Het belangrijkste maximum van de Zuidelijke Tauriden ligt rond 5 november (met ZHR = 7 hr-1), maar er is een vroeg maximum (ZHR rond 5 hr-1) rond 13 oktober (een datum die in het verleden werd vermeld als het werkelijke maximum van de Zuidelijke Tauriden). Het maximum van de Noordelijke Tauriden is op 12 november met ZHR = 5 hr-1. Dit complex heeft plateau-achtige maximumwaarden die ongeveer 10 dagen aanhouden in begin tot midden november. 2025 wordt weer een “Tauriden-zwerm”-jaar. Grotere meteoroïden in de buurt van de 7:2-resonantieperiode met Jupiter veroorzaken in dergelijke zwermjaren meestal heldere meteoren en vuurballen rond 3 november. De belangrijkste meteorenregen voor deze maand is de Leoniden. Het maximum vindt plaats op 17 november 2025, kort voor 18 uur UTC, met ZHR = 10-15 hr-1.
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de maan negatief en stijgend, en wordt vandaag, 2 november, positief. De lengte van het maanvenster en de piekhoogte nemen dus beide toe. De padverliezen blijven dalen naarmate we het perigeum op 5 november naderen. De ruis op 144 MHz is de hele week laag, maar stijgt naar gemiddeld tegen volgend weekend.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON
VERON