Propagatienieuws – week 47, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: komende week varieert de MUF van 10 MHz in de nacht tot – af en toe – meer dan 30 MHz overdag;
- VHF-tropo: hooguit “redelijke” tropocondities verwacht, met mogelijk een uitzondering voor het zuiden van het land;
- Meteoorscatter: 28 december pieken de Orioniden, maar belangrijker zijn de Geminiden, die pieken met een ZHR van 100 tussen 15 en 16 december;
- EME: EME-tijdvensters en padverliezen toenemend, geringe 144MHz-hemelruis (< 300 Kelvin).
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De totale zonneactiviteit is de afgelopen week afgenomen en zal naar verwachting op korte termijn niet veel meer toenemen. Slechts één zonnevlam van de klasse C1.1 werd vrijdagochtend vroeg waargenomen, afkomstig van actief gebied 3149.
De zonnefluxindex (SFI) is onder de 110 gezakt. De reden hiervoor was een gebrek aan actieve regio’s aan de kant van de zon die naar ons is gericht. Op de zichtbare zonneschijf zijn er momenteel slechts vier zonnevlekgebieden met eenvoudige magnetische configuraties.
De lagere HF-banden 160 en 80 meter profiteren van de langere nachten. Op 160 meter zijn verbindingen gelogd vanuit het VK met 3B8 Mauritius, en zelfs de VS is bereikt in de late namiddag met FT8. Ook aan de bovenkant van 80 meter zijn rond zonsopgang in SSB contacten met de VS te horen.
Dit is vooral overdag merkbaar boven de 24 MHz. Het US Air Force Weather Bureau verwacht geen toename van de activiteit tot begin december.
Vorige week hebben we geluk gehad met de effecten van een groot coronaal gat. Het lijkt erop dat de zonnewind de aarde heeft gemist en de Kp-index minder omhoog is gelopen (max 4) dan in eerste instantie werd verwacht.
HF-vooruitzichten
De snelheid van de zonnewind is momenteel hoog, de geomagnetica is onrustig (Kp-index 3-4). De door het DSCOVR-ruimtevaartuig gemeten zonnewindparameters wijzen op een positief gepolariseerde zonnewindstroom met hoge snelheid vanuit coronaal gat CH47. De totale magnetische veldsterkte werd verhoogd tot 5-15 nanotesla, terwijl de Bz-component schommelde tussen ±13 nanotesla. De windsnelheden namen toe van bijna 400 km/s tot ongeveer 550 km/s. Dit was verontrustend merkbaar op de lagere HF-banden.
Voor de komende dagen verwacht NOAA nog verhoogde zonnewindsnelheden en onrustige geomagnetica met een Kp-index variërend van 3 tot 4 en een zonnefluxindex van circa 110. Overdag kan de MUF kort oplopen tot boven de 30 MHz. Het loont dan om te luisteren op 10m naar de CW-conteststations uit Zuidoost-Azië en Australië.
DX-activiteit zal de komende dagen voornamelijk plaatsvinden in het 7- tot 21MHz-bereik. In de nacht zakt de MUF af en toe onder de 10 MHz over een afstand van 3000 km. In het algemeen zijn de propagatiemogelijkheden vergelijkbaar met de voorgaande dagen.
Nog een opmerking voor gebruikers van de Propquest-website. De grafieken tonen momenteel vaak geen meetwaarden. Dit is waarschijnlijk te wijten aan een serverprobleem in de Verenigde Staten, waar de gegevens worden gehost.
VHF en hoger
Tropo
Door een wegtrekkend hogedrukgebied komt de wind momenteel uit zuidelijke richten, en daarmee over land. Tropocondities zijn daardoor hooguit redelijk, maar mogelijk kunnen de beter uitgeruste stations in het zuiden nog profiteren van een gebied met redelijke condities richting Frankrijk en Zwitserland.
Meteoor- en regenscatter
De Alpha Monocerotiden-meteorenregen van vorige week is voorbij, maar de kleine Orioniden van november, actief tot 6 december, bereikt zijn hoogtepunt op maandag 28 december. Belangrijker zijn echter de Geminiden-meteorenregen in december. Deze begint op 4 december en bereikt een ZHR van meer dan 100 tussen 14 en 15 december.
De verwachte neerslag in de komende dagen is waarschijnlijk niet intens genoeg voor regenscatter op de GHz-banden.
EME
De maandeclinatie neemt weer toe en wordt vrijdag positief. EME-tijdvensters zullen dus langer worden en zenithoeken zullen toenemen. Padverliezen beginnen deze week weer toe te nemen na het perigeum van afgelopen vrijdag. We moeten wachten tot medio 2026 voordat de maximale declinatie samenvalt met het laagste padverlies, maar we gaan weer die kant op. 144MHz-hemelruis is de hele week laag, en komt niet boven 300 Kelvin tot volgende week zondag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON
VERON