Propagatienieuws - week 6, 2024

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen week is de activiteit op de zon flink toegenomen. Sinds 3 februari zijn er al 19 M-klasse zonnevlammen geweest. Vrijdagmiddag 13:14 UTC was er zelfs een uitbarsting van één met sterkte X3.4, de op een na op één na sterkste in de huidige zonnecyclus 25. Het resultaat was een sterke radio black-out (R3) aan de daglichtkant en een protonenstorm (S2). Communicatie over de poolkappen werd duidelijk verstoord.

Bij een X-klasse is een grote CME is te verwachten, maar doordat deze vlam plaats heeft gevonden op de zuidwestelijke kant van de zon plaatsgevonden is de kans klein dat de aarde hierdoor wordt geraakt.

Een zonnevlam op zaterdag 10 februari 03:54 UTC met sterkte M3.4 was minder sterk. De resulterende coronale massa-ejectie aan de zuidoostelijke rand lijkt groter dan die op vrijdag.

HF-vooruitzichten

Met tot wel 10 zonnevlekkengroepen aan de kant van de zon die naar de aarde is gericht, kan er ook in de komende dagen een hoog niveau van zonneactiviteit worden verwacht. De zonnefluxindex zal circa 180 zijn.

De kans op verdere M-zonnevlammen is ongeveer 60 procent, en voor X-klasse 25 procent.

De Kp-index blijft voorlopig beperkt tot 3 a 4. Op de nieuwste foto’s van de coronagraaf van LASCO is een “sneeuwstorm” aan de gang. Dit wordt veroorzaakt door hoog energetische deeltjes die de detectoren aan boord van het ruimtesonde bombarderen. Zaterdag 10 februari is er nog steeds sprake van een matige (S2) stralingsstorm. Dit wordt veroorzaakt door energetische deeltjes die toch de aarde bereiken. De verhoogde deeltjesniveaus veroorzaken ook een verstoring die bekend staat als een “polaire cap absorption” event (PCA). Het belangrijkste effect is een verslechtering van HF-signalen door de poolzones, vooral op lagere frequenties.

Voor de komende week kunnen we aanhoudend goede propagatie verwachten op alle banden tussen 80 en 10 meter.

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) zal variëren tussen 11 MHz in de nacht tot boven 36 MHz overdag. De kritische frequentie voor de F-laag ligt overdag boven 7 MHz zodat NVIS-condities op 40m prima zijn voor de PACC.

VHF en EME

Tropo

Voorlopig wordt het weer bepaald door een nabijgelegen lagedrukgebied met de nodige wind en buien. Bij dit karakteristieke weertype is de kans op tropo nihil en op regenscatter op de GHz banden groter.

Sporadische-E

Andere modi, zoals meteoorverstrooiing zien er wat magertjes uit. Er is altijd kans op wat random meteoren activiteit, in tegenstelling tot Sporadische-E dat in zijn late winterdip zit die gewoonlijk tot april duurt voor de 10 en 6m banden.

Aurora

Doordat de recente CME’s op de zon de aarde niet raken is er voorlopig weinig kans op aurora.

Meteoorscatter

Februari heeft slechts enkele kleinere meteorenregens. Meteorscatter zal het dan vooral moeten hebben van de random meteoren in de vroege ochtendperiode wanneer meteooractiviteit piekt.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan negatief en stijgend en wordt positief op maandag de 12e. Er zullen dus hogere maanpieken zijn en langere maanvensters gedurende de hele week. Padverliezen waren het laagst bij perigeum op zaterdag de 10e. 144MHz Sky noise is matig tot laag.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.

Propagatienieuws – week 6, 2024