Propagatienieuws – week 9, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: MUF overdag boven de 30 MHz en ’s nachts daalt hij tot tussen de 7 en 10 MHz;
- Tropo: geen verhoogde tropocondities verwacht;
- Meteoor- en regenscatter: uitsluitend random meteoorscatter mogelijk rond zonsopkomst, beperkte kansen voor regenscatter;
- Aurora: vanaf maandag kans op aurorapropagatie op de VHF-banden;
- EME: EME-tijdvensters worden komende week korter, padverliezen dalen en er is weinig hemelruis;
- Resultaten 34MHz-propagatietesten van vorige week.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen week was in meer opzichten interessant. Op zaterdag 25 februari viel door een protonenstorm de radiocommunicatie boven de poolkappen uit. Op zondag veroorzaakte aurora noorderlicht dat zelfs in Nederland zichtbaar was. In de 6m-band waren CW-verbindingen via aurora mogelijk. Op maandag waren de condities bovengemiddeld, de MUF3000 bereikte 40 MHz op het middaguur. Maar al op dinsdag en woensdag gingen de condities weer naar beneden, zodat richting het noorden op 10 meter helemaal niets werkte. In de nacht ging zelfs de 40 m band dicht. Op woensdag was het magnetisch veld weer rustig, maar het duurde nog twee dagen voordat de ionisatie weer zijn gebruikelijke sterkte bereikte en de propagatieomstandigheden weer normaal waren.
Wat was er gebeurd?
In het vorige propagatienieuws was al melding gemaakt van snelle zonnewind van een coronaal gat richting aarde. Daarbij kwamen twee uitbarstingen van coronale massa (CME’s) met tussenpozen van ongeveer 24 uur, die als gevolg van twee M-vlammen het geheel intensiveerden. De snelheid van de zonnewind nam abrupt toe tot meer dan 800 km/s. Dit golffront leidde vervolgens tot een hevige zonnestorm en vervolgens tot een sterke magnetische storm. De Kp-index steeg urenlang tot 7.
HF-vooruitzichten
Op vrijdagavond 3 maart is er rond 17:52 UTC een nieuwe X2-zonnevlam geweest in het grootste en meest complexe zonnevlekgebied in het uiterste noordwesten van de zon. Dit resulteerde in een uitbarsting van coronale massa (CME), hoewel het nog onduidelijk is of deze ons zal bereiken. Het UK Met Office denkt dat een uitloper van de sterke CME-flare van afgelopen vrijdag op maandag 6 maart merkbaar wordt. Tegen die tijd is een toename in de snelheid van de zonnewind waarschijnlijk, zodat we dit weekend pittige geomagnetische omstandigheden kunnen verwachten.
De zonnefluxindex (SFI) zal in de komende dagen rond de 175 a 180 blijven. Door de complexe zonnevlekgroep 3234 zijn meer zonnevlammen van de M-klasse te verwachten die na een dag of twee tot drie dagen zorgen voor geomagnetische storingen. Met name in de nachtelijke uren kan de Kp-index oplopen tot 5, met een lichte G1-geomagnetische storm en een 55% kans op een kleine radio-blackout.
Op de hogere kortegolfbanden zijn openingen te verwachten met goede DX-condities in de Stille Zuidzee. Dit geldt ook voor de 40- en 30m-banden. In de lente worden de radiopaden in noord/zuid-richting steeds beter, terwijl de signalen op de oost/west-radiopaden minder sterk zijn dan in de winter. De MUF komt overdag ruim boven de 30 MHz, en daalt in de nacht tot waarden tussen 7 en 10 MHz.
VHF en hoger
Tropo
Het sterke hogedrukgebied bij Ierland neemt wat in kracht af zodat er een lagedrukgebied op de Noordzee kan ontstaan. De wind zal draaien naar het westen en meer vocht bevatten. Voor tropo levert dit geen verbetering. Tropocondities blijven voorlopig marginaal.
Meteoor- en regenscatter
Voor meteorscatter blijft het voorlopig behelpen met de random reflecties rond zonsopgang.
Een kouder noordelijk weertype met winterse buien biedt wat kansen op regenscatter op de GHz-banden.
Aurora
De Kp-index kan maandag weer kan oplopen tot 5. Daarmee wordt het ook zaak om op te letten op aurorapropagatie op de VHF-banden.
EME
De declinatie van de maan is dit weekend nog steeds hoog, maar we zitten in een neerwaartse trend, die donderdag negatief wordt. Dat betekent dat de EME-tijdvensters de hele week korter worden. Met het perigeum afgelopen vrijdag, zullen de padverliezen blijven dalen. 144MHz-hemelruis is de hele week laag.
Resultaten 34MHz-propagatietesten van vorige week
Vorige week is ook aandacht besteed aan de propagatietesten op 34 MHz. Op de website van EI7GL zijn de resultaten van deze tests terug te lezen. En er staat bovendien een interessante melding van een TEP-pad van 5300 km op 70cm!.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON